Overzicht van tachtig jaar Bommelstudie
Wie schreef wat over Bommel en Tom Poes en wanneer?
In 1941 verscheen Marten Toonders eerste striproman met Tom Poes en Heer Olivier B. Bommel. In 1986 stond het 177ste en laatste Bommelverhaal Het einde van eindeloos in de krant. Al in 1941 schreef Joop Lücker een artikel over Tom Poes, het begin van een eindeloze en niet te stuiten reeks boeken en artikelen over beide hoofdpersonen uit de Toonderstrips, die tot op de dag van vandaag voortduurt.
De zogenaamde Bommelliteratuur is zo omvangrijk en onoverzichtelijk dat de vele fans en vooral deskundigen dringend behoefte hebben aan ordening ervan. Dit kloeke boek voorziet dan ook zeker in die behoefte.
Samenstellers
De Neerlandicus Klaas Driebergen (rechts op afbeelding, 1979) is een gerenommeerd Toonderkenner. Hij begon met het lezen van Tom Poes- en Bommelverhalen toen hij dertien jaar oud was. Hij studeerde af aan de Amsterdamse Vrije Universiteit met de scriptie Bommel en Bijbel, die in 2012 als boek verscheen. Als zelfstandig uitgever bracht hij onder meer het complete werk van Marten Toonder uit.
De historicus Hugo Klooster (1952) was docent in het voortgezet onderwijs. Hij stelde een bibliografie van de Indonesische revolutie samen. Ook heeft hij enkele Bommelpublicaties op zijn naam.
Dit boek met harde kaft en nuttig leeslint kreeg een ‘liggend’ formaat, dat onmiddellijk doet denken aan de bekende krantenstrips over Tom Poes en Heer Ollie. Dat vergemakkelijkt het opnemen van hele stripafleveringen als illustratie. Hiervan is regelmatig gebruik gemaakt, ook al komen regelmatig ‘losse’ stripplaatjes met de bijbehorende tekst voor. Bij de keuze lijkt het gedrukte woord, zoals dat voorkomt in boeken, kranten en bibliotheken een belangrijke rol te hebben gespeeld. Een en ander veraangenaamt het doornemen van de chronologische literatuurlijst, die zo’n 200 bladzijden omvat. Zelfs het doorbladeren is voor de ware Bommelkenner al een genot. Niet alleen zie je naast Bommel, Tom Poes en Joost vele bekenden opdraven, zoals commissaris Bulle Bas, burgemeester Dickerdack, de ambtenaar der eerste klasse Dorknoper, Juffrouw Doddel, Wammes Waggel en vele anderen, maar ook minder bekenden zoals bijvoorbeeld de bibliothecaresse doctoranda Pi Ritsel.
Het lijkt of deze lijst, die voorafgegaan wordt door een overzicht van boeken, wat aarzelend op gang komt, maar hij groeit substantieel in de loop der jaren. Aan de jaren 1941 t/m 1949 zijn twee pagina’s gewijd, aan 1986, toen de laatste strip het einde van eindeloos verscheen bijna zeven pagina’s, aan 2005, het jaar waarin Toonder overleed, ruim acht pagina’s en aan het Toonderjaar 2012 tien pagina’s.
Hoewel er sinds 1986 reeds enkele nieuwe ‘Bommelloze’ generaties het levenslicht zagen inspireren onze Heer van Stand en zijn Jonge Vriend nog steeds tallozen tot het schrijven van artikelen als Schatgraven in de taal van Toonder, Alle 177 strips van Ollie B. bommel onder de loep, Heer Bommel en Tom Poes als echtpaar, de nadagen van Tom Poes en Een tijdreis met Heer Bommel (Door Sylvia Witteman, ja, ja). Het voorafgaande is zo maar een greep uit de ruim 40 titels van het jaar 2020, dat nog niet was afgelopen toen dit boek ter perse ging.
Het werk wordt gecompleteerd door een vijftal indexen. Een index verhalen, een index figuren, een index zaken en begrippen, een index personen en een index auteurs. Hier kunt u vinden wat er allemaal is geschreven over (een volstrekt willekeurige selectie) De grauwe razer, Het huilen van Urgje, commissaris Bullebas, Joost, de vrouwelijke figuren, Bommelstein, Econonie/Geld/Belastingen, of de Toonder Studio’s. In de index personen komen we onder andere tegen Godfried Bomans, Frits Bolkestein, Seth Gaaikema, Hella S. Haasse, Ivo Opstelten, Wim Sonneveld naast erkende Bommelkenners als Hans Matla, de schrijver van het voorwoord, de samenstellers en Marten Toonder en diens familieleden.
Meer dan een nuttig naslagwerk. Gewoon leuk om door te bladeren en een feest der herkenning voor de vele Bommelliefhebbers.
Klaas Driebergen & Hugo Klooster – Bommel Literatuurgids. Een overzicht van tachtig jaar Bommelstudie. ISBN 978-90-826855-6-5, 320 pagina’s, € 19,99. Ouderkerk aan de Amstel: Uitgeverij Klaas Driebergen 2020.