Rail Away voor gevorderden
Rusland in armoede, Mongolië met hybride auto’s en gescheiden inzameling van afval en Peking waar Chinezen je als curiositeit filmen als je niet met je smartphone, maar contant wilt afrekenen.
Met haar reisgenoot Arend Radius legt Denise van Dalen ruim 9000 kilometer over de Trans-Siberische spoorlijn af. Zo’n afstand zegt de meeste Nederlanders niets. Om je er iets bij voor te stellen, negenduizend kilometer is driemaal een retourtje Amsterdam-Barcelona via de autoweg. Alleen is dit een enkeltje met de trein van Moskou via Mongolië naar Peking.
Naar Moskou en van Peking naar huis namen ze het vliegtuig, dus dat telt niet. Dat is geen reizen, maar je simpelweg verplaatsen.
Auteur
Denise van Dalen (1991) werkt voor Elsevier Weekblad. Behalve reisverhalen schrijft ze over kunst en cultuur. Maak je de rit van 9.289 kilometer zonder uit te stappen, dan doe je er een week over. Inclusief het gedoe bij de grensovergangen. Vooral van Mongolië naar China is dat een flink oponthoud. Zo gebruikt men in China de Europese spoorwijdte (niet de spoorbreedte zoals te lezen valt) die smaller is dan de Russisch-Mongoolse en moet de trein op een ander onderstel worden getakeld. Het duurt uren en blijkt buitengewoon oncomfortabel voor de reizigers, wanneer in de wachtruimte honderden zwarte kakkerlakken uit allerlei hoeken en gaten tevoorschijn komen en soms uit het plafond vallen, zodat wie zich niet te weerstelt binnen een mum tot aan de schouders onder deze onappetijtelijke, hardnekkig beestjes zit.
Zover is het nog lang niet als Denise en Arend hun avontuurlijke reis in Moskou beginnen. Ze zullen niet alleen verslag doen vanuit de trein, maar ook verschillende malen in belangrijke steden een ‘stop’ maken. Een beetje volgens de formule van het televisieprogramma Rail Away.
Na Moskou bezoeken ze Novosibirsk, Irkoetsk en het Baikalmeer, Ulaanbaater, de hoofdstad van Mongolië en tenslotte Peking. In Mongolië wordt bovendien een autotocht gemaakt.
Overigens maken beiden met een gids een meerdaagse voettocht door de bossen bij het Baikalmeer. Dit laatste dwingt misschien het meeste respect af, gezien de volstrekte eenzaamheid, als je de aanwezigheid van de duizenden muggen tenminste niet meetelt.
De spoorlijn is de langste ter wereld. De aanleg begon in 1870 in het Oeralgebergte en kwam gereed in 1916. Na een bezoek aan bezienswaardigheden in Moskou gaat de reis van het Nederlandse stel naar de derde stad van Rusland, Novosibirsk, en vervolgens naar Irkoetsk.
De verslaggeving is afwisselend waarbij iedereen aan zijn of haar trekken komt. Gemakken en ongemakken in de trein, het eten en drinken, de hygiëne, het (meestal eentonige) uitzicht op óf voortdurend bomen óf voortdurend kale vlakten, de medepassagiers, soms alleen maar Russen en soms haast onbegrijpelijk alleen maar Nederlanders. We lezen over de zeden en gewoontes van de verschillende bevolkingen en wat opvalt in de grote steden. Zo staan Denise en Arend verbaasd over het grote aantal hybride auto’s in Ulaanbaatar, de hoofdstad van Mongolië waar met ijver afval gescheiden wordt ingezameld.
De tocht die ze per auto door Mongolië maken is misschien het hoogtepunt van de reis. De volstrekte eenzaamheid, waar de Mongoolse held Dzjengis Kahn als een soort Jezus Christus wordt aangeroepen en even levend wordt gehouden als Mao Zedong in China. Alle drie kunnen ze in elk geval niet meer ter verantwoording worden geroepen en dat is natuurlijk wel zo gemakkelijk. Zo beginnen de Russen soms ook al tegen Poetin aan te kijken.
Het spoor van de tsaar is erg leuk en onderhoudend geschreven en levert een hoop informatie op. Hoewel een dergelijke tocht enig incasseringsvermogen van de reiziger vraagt, schrikt het (behalve het kakkerlakkenverhaal en de muggen waartegen je je kunt insmeren) beslist niet af om het misschien zelf te ondernemen.
Echter in deze tijden van pandemie is het van vele foto’s voorziene boek ook uitstekend gezelschap voor de thuisblijver. Voor iedereen die er niet op uit kan liggen riante literaire rails klaar.
Denise van Dalen – Het spoor van de Tsaar. Reizen over de Trans-Siberië Spoorlijn van Moskou naar Ulaanbaater en Peking. ISBN 978-94-931-7032-2, 180 pagina’s, € 18,50, Groningen: Uitgeverij Kleine Uil. 2020.