Selectie uit de geschiedenis van een spraakmakend dagblad
Van braaf Rooms via rabiaat links en anarchistisch naar gematigd progressief.
Net zoals de VPRO zijn puntjes en daarmee zijn band met het Vrijzinnig Protestantisme verloor, gebeurde iets degelijks met De Volkskrant. Oorspronkelijk werd de krant opgericht om de katholieke arbeider los te weken uit de armen van de socialisten. De krant kreeg als onderkop Dagblad voor het Katholieke Volk in Nederland mee. Toen de krant, na de gedwongen sluiting door de Duitse bezetters, na de bevrijding weer verscheen kreeg het de ambitieuze onderkop Katholiek Dagblad voor Nederland. Die onderkop verdween in 1965 en het katholieke abonnees daalde van 98% in 1961 tot 42% in 1978.
De opruiende manier waarop de Volkskrant de kroning van Beatrix in 1980 behandelde leverde niet minder dan 1400 opzeggingen op. Het was het sein voor de hoofdredactie om een einde te maken aan de ‘jongensachtige baldadigheid’ van een ‘linksistische, doorgedemocratiseerde redactie.’
De periode 1980-2000 was er voor De Volkskrant eentje van groei en bloei, waarin de krant pluriformer en professioneler werd. Vanaf 2000 bedient de krant niet alleen meer links. 24% van de lezers stemde in 2019 Groen Links, 15% VVD, 13% PvdA, 13% D66, 9% CDA, 7% PvdD, 5% FvD en 4% SP. De CU, PVV en 50Plus kwamen niet verder dan 2% en de SGP kreeg nog 1%. De vaak bekroonde krant wil de lezer zelf laten nadenken.
Samenstelling
Historicus Hans Wansink stelde met behulp van de fotojournalist dit kloeke jubileumboek samen uit een aantal artikelen zoals die destijds in de krant stonden. Van de huidige columnisten stond Martin Sommer stil bij de zes hoofdredacteuren en mijmerde Bert Wagendorp over de relatie tussen lezers en krant.
Het is altijd moeilijk om een dergelijk boek te maken vanwege de beperkte ruimte die ter beschikking staat. Hieronder volgt een willekeurige greep uit de gedane keuzes:
- Kabinet-Colijn valt over Vaticaans gezantschap (1925)
- De Paus ontvangt onze werkloozen (1933)
- Oorlogstoestand in de Jordaan (1934)
- Viervoudige triomf van Fanny (1948)
- Tweede politionele actie ‘bittere noodzaak’ (1948)
- Het circus van de Tour (1954)
- Katholiek hoogleraar verdedigt ‘de pil’ (1963)
- Maagdenhuis door studenten bezet (1969)
- Molukse gijzelingen (1977)
- Een nieuwe fatale ziekte: aids (1983)
- De val van de muur (1989)
- De geboorte van Paars (1994)
- Willem-Alexander aan Argentijnse familie voorgesteld (1999)
- ‘Ik zie de mensen springen’ (11 september 2001)
- De prins is dood, de prins spreekt (2004)
- Laura Dekker (16) ziet zichzelf niet als bijzonder (2012)
- Daar staan we, zonder Kruiffie (2016)
- Black Lives Matter (2020)
Dit officiële jubileumboek is een geslaagde combinatie van woord en beeld geworden. Ook covers van diverse bijlagen en van het Volkrant Magazine zijn opgenomen. Mooi om te zien.
Als Bomansfan mis ik Pa Pinkelman en Tante Pollewop, waarvan de avonturen tussen 1945 en 1952 voor een grote toeloop aan abonnees zorgden. Maar dat doet aan mijn waardering voor dit unieke lees-, blader- en kijkboek, waarin je stukken uit de afgelopen eeuw aan je voorbij ziet gaan, niets af.
Hans Wansink (samenstelling) en Theo Audenaerd (beeldredactie) – De eeuw van de Volskrant. ISBN 978-94-625-8431-0, 207 pagina’s, € 29,95. Zwolle: WBOOKS 2020.