Galgje spelen en dieren raden om de taal te leren
Ontroerende verhalen uit de wereld van de NT2-school.
Rotterdammer, Marokkaan van geboorte, Neerlandicus, schrijver en docent NT2 – Nederlands als tweede taal – Said El Haji stelt zich op de eerste pagina van zijn boek kort en krachtig voor. Ik ben een onbekwame NT2-docent. En ik doe maar wat. Dat ‘onbekwame’ houdt in dat hij geen Certificaat Bekwaam NT2-docent gehaald heeft.
Dat kan wel waar zijn, maar ik wens iedereen die Nederlands moet leren een bevlogen en getalenteerde docent als El Haji toe. Want deze docent is geen taalaanbieder omdat hij toch íets moet doen om zijn brood te verdienen, nee, hij wil dat de nieuwkomers uit zijn groepen het Nederlands omarmen. Ik weet dat het ze nooit zal lukken om het Nederlands even goed te beheersen als de taal die ze van huis uit meegekregen hebben, maar ik zou toch graag willen dat ze het als hun tweede huis gaan zien.
Vanuit die ambitie is ‘Meester’ met eindeloos geduld en enorm inlevingsvermogen bezig zijn leerlingen met oefeningen dingen te leren die voor een Nederlands kind eenvoudig zijn en voor een vluchteling van ver honds moeilijk. Daarom speelt hij galgje met ze, laat hij ze in de groep dieren uitbeelden, briefjes schrijven, klok kijken en vragen beantwoorden. Vragen over hun leven in Holland, maar ook over het verre vaderland dat zij ooit ontvluchtten. Dat leidt tot grauwe herinneringen, zuchten, verlangens.
Elke les, iedere leerling leent zich voor een column. En El Haji, de soms strenge, meestal aardige en behulpzame Meester van al die mensen die hun tong breken over de Nederlandse taal schrijft die columns, dan weer vrolijk, dan hartverscheurend, altijd met liefde voor zijn leerlingen.
De leerlingen van El Haji komen over het algemeen niet naar de cursus omdat ze zich na hun vaak jarenlange verblijf in Nederland opeens hulpeloos voelen omdat ze de taal niet spreken. Velen van hen hebben zich al die tijd redelijk goed gered, hadden contact met landgenoten en spraken onderling de eigen taal. Kregen ze kinderen dan tolkten die vaak.
Maar toen kwam het moment dat ze werkloos werden. Vind maar eens een nieuwe baan als je geen Nederlands spreekt. En de overheid – de boosdoeners van de gemeente – hebben hen gezegd dat zij Nederlands moesten leren. Deden ze dat niet, dan werden ze gekort in hun uitkering. Voor wat hoort wat en als ze het Nederlands machtig werden vergrootten ze tevens hun kans op werk. Dus: óp naar de cursus NT2, zuchtend en steunend en vaak met forse tegenzin. Maar ja, de Gemeente zegt ik Nederlands leren. Dus wat moet je dan?
Auteur
Said El Hadji (1976) debuteerde in 2000 met de roman De dagen van Sjaitan, die binnenkort opnieuw verschijnt. Daarna publiceerde hij columns, artikelen en reportages in verschillende dag- en weekbladen. In 2013 vestigde hij aller ogen op zich met Sta op en leef, vader. De multiculturele samenleving stond daarin centraal. Deze bundel columns is zijn zesde boek.
El Haji is meer dan een columnist die feiten en feitjes voorziet van slingers en rouwlinten van de dag. Hij vertelt waargebeurde verhalen, waar nodig voorzien van fictie. Ook kleurt hij de karakters uit zijn boek dusdanig in dat zij zich in pijnlijke situaties niet herkennen zullen uit de verhalen van hun Meester. Hij spaart ze niet, maar complimenteert evenzeer.
Elke column is het citeren waard. Neem het ontroerende verhaal van de analfabete 62 jaar oude Malika, gekleed in haar kleurrijke abaya. Ze is erop gebrand om tijdens deze cursus in elk geval haar naam te leren schrijven. Het lukt haar bijna, alleen de k, die blijft maar voorover vallen. En als het haar eindelijk lukt, straalt ze van geluk. ‘Daar staat Malika, zo heet ik, nou en of!’ Said El Haji schrijft over haar, ontroerend mooi.
Een schitterend boek van een groot schrijver. Het wordt tijd dat hij verder uit de schaduw stapt.
Said El Haji – Gemeente zegt ik Nederlands leren. ISBN 978-94-9192-171-1, 144 pagina’s, €16,99.Amsterdam: Uitgeverij Jurgen Maas 2020.