Uitgesmeerd leven
Een Haagse man met Duitse relaties ziet hoe de oorlog lang uitdruipt in zijn bestaan, maar alles aan zijn einde komt.
Hij wordt gewoon Bik genoemd. Dat is zijn achternaam. Hij heeft wél twee geboortenamen Simon Johannes, maar van een normale roepnaam is geen sprake. Bik volstaat. Alle andere personages, zijn vader, zijn moeder, zijn zus en zijn broer evenals zijn nichtjes Ella en Irma en natuurlijk zijn geliefdes en zijn vrienden hebben wel voornamen. Zij zijn gelijktijdig of afwisselend de spiegels en klankkasten van zijn leven.
Irma zou zich haar oom Bik later herinneren als een onbezorgde man. In tegenstelling tot haar vader Jan die wel bezorgd was. Ze vertelt dat hij de enige was die ze kende, die een auto had. Soms mocht ze mee voor een ritje. Zoiets klinkt als heel lang geleden.
Een boek over een onbezorgde man? Deze mededeling van Irma wordt pas aan het slot van het boek verstrekt. Haar vader Jan is dan al in 1999 overleden.
Van de jeugd van Bik weten we niet veel. Hij gaat de autotechniek in. Hij is gefascineerd door auto’s. Daarvoor kun je in Duitsland goed terecht. En niet alleen voor auto’s. In 1936 waren de Olympische Spelen een groot succes, zowel vanwege de medailleregen die op de Duitse sporters was uitgestort, als ook zakelijk. Iedereen wilde naar Berlijn om contacten te leggen en handel te drijven. Bovendien werd in 1937 Berlijns zevende eeuwfeest gevierd. Het kon niet op.
Niet alleen in Berlijn was het polonaise. In München werden 650 moderne kunstwerken uit 32 musea bijeengebracht voor een nazi-overzichtstentoonstelling ‘Entartete Kunst’. De reizende expositie trok twee miljoen bezoekers in vier maanden.
Bik is in Duitsland. Hij heeft een vriendin Irmina met wie hij een concert van de Comedian Harmonists bezoekt. Inmiddels werden drie van de zes leden van dit close harmony gezelschap vervangen omdat ze Joden waren. Bik meent dit te kunnen horen. Er wordt iets minder perfect gezongen.
Bik is geïnteresseerd in de ontwikkeling van de ‘Kraft durch Freude’-wagen, de latere Volkswagen Kever. Een auto voor de gewone man. Het voertuig moet 100 km per uur halen, een gezin kunnen vervoeren of drie soldaten en een mitrailleur, een lucht gekoelde motor hebben, zodat hij buiten kan staan, 1 op 14 kunnen rijden en 900 Rijksmark kosten.
Bik moet zijn liefde voor Irmina delen met Ulli. Deze Ulli is oud, hij is in de 70. Ulli had haar opa kunnen zijn, maar de oude baas is charmant en bemiddeld. Irmina laat zich het graag aanleunen.
De oorlog is al uitgebroken als Bik terugreist naar Den Haag. Zijn vader heeft zich aangemeld bij de NSB. Bik wordt met een vriendelijke brief uitgenodigd langs te komen bij de Gestapo. Ze hebben een voorstel.
Na de oorlog blijft de schaduw van die ellendige tijd lang over het gezin hangen. Bik verlangt naar Irmina, maar heeft toch in Nederland zijn eigen leven. Soms een succesje en soms pech.
Irma vond haar oom een onbezorgde man. Dat valt te betwijfelen. In elk geval is er de steeds zuigende Sehnsucht. Vooral bij het klimmen der jaren verzucht Bik: Het valt niet mee een oude man te zijn. Je moet er zin in hebben en Hoe graag zou ik nog eens op een rijdende tram springen. Op het achterbalkon.
Auteur
Cor Gout (1946) is neerlandicus, filosoof, zanger en programmamaker. Bik is zijn debuut. In deze roman bekruipt het gevoel hoe gemakkelijk het leven je overvalt, door je handen glipt en dat je het zelf eigenlijk ook niet hebt bedacht. We lezen hoe innerlijk vuur uiteindelijk uitdooft en dat je er voor anderen uit kan zien als een onbezorgde man.
Zeker voor wie gevoel voor reflectie heeft en beschikt over emotionele antennes is dit prachtig uitgegeven boek een besliste aanrader.
Cor Gout – Bik. ISBN 978-94-93214-21-7, 165 pagina’s, € 23,50. Haarlem: In de Knipscheer 2021