Herinneringen
Schetsen van boekenliefhebber Martin Ros over zijn grote liefdes.
Op de omslag zie je Martin Ros. Hij bevindt zich op een boekenbeurs of iets dergelijks. In zijn hand enkele boeken die hij heeft gekocht, hij ziet er innig tevreden uit. De covertekst belooft veel verhalen over de grote liefdes uit zijn leven. Die verhalen zul je echter tevergeefs zoeken. Over zijn liefdes spreekt hij slechts sporadisch. Het staat in geen verhouding tot zijn liefde voor het boek.
De proloog bestaat uit een tekst van Chateaubriand, die zijn grote voorbeeld wordt genoemd. De vertaling van Ros is geschreven in plechtige zinnen met veel anachronismen. Chateaubriand komt naar voren als een oude man die inziet dat hij jonge vrouwen weinig meer te bieden heeft. Hij beperkt zich tot herinneringen aan veel minnaressen. Het eerste hoofdstuk Een leven voor de liefde is geheel gewijd aan het leven van Chateaubriand. Het gaat vooral over diens liefdesleven. Hij kende twee grote liefdes en daarnaast vele affaires. In de brieven aan zijn minnaressen valt hem het volgende op: Nimmer verneemt men in zijn brieven aan de minnaressen iets over de fysieke kanten en gevolgen van de liefde. Waren zijn verhoudingen platonisch? Ook in het laatste hoofdstuk komt Ros nog uitvoerig terug op deze door hem zo bewonderde schrijver. Een vergelijking van Ros met deze Franse romanticus is vrij zinloos. Ros is heel nuchter over zijn liefdes. Lyrisch wordt hij pas over boeken.
Auteur
Martin Ros (1937-2020) was een Nederlandse uitgever, redacteur, boekenrecensent, radiopresentator, schrijver en publicist. Hij werkte heel lang voor de Arbeiderspers en stelde daar reeksen samen, bijvoorbeeld Privédomein en Oorlogsboeken. Hij schreef boeken over de wielersport. In Herinneringen aan mijn rijke roomse jeugd beschreef hij zijn slechte herinneringen aan zijn katholieke jeugd. Bekend werd hij door zijn wekelijkse boekrecensies in het radioprogramma TROS Nieuwsshow.
Ik zei het al eerder: Martin kende een grote liefde voor boeken. Bijna in elk hoofdstuk komt dit naar voren. Het was tragisch dat zijn vader het hem verbood om boeken te lezen. De eerste boeken die hij las kwamen uit de bibliotheek van de kerk. Volop boeken kon hij lenen in de Hilversumse openbare bibliotheek. Hij had de toestemming van zijn vader nodig, maar dat kon hij vergeten. De vader van een vriendje was bereid een briefje te schrijven. De bibliotheek betekende voor hem een waar paradijs. De boeken moest hij thuis verstoppen.
Als student in Utrecht was er de Universiteitsbibliotheek. Daarnaast was er Boekhandel Broese. Hij zegt daar het volgende over: De etalage was de eerste kwelling. De nieuwe titels lagen er zij aan zij. Néém mij toch, léés mij toch. Hij had echter geen geld de boeken te kopen. Hoe kwam hij er dan aan? Daarvoor gebruikte hij een zogenaamde Broese-jas, een Britse legerjas van zijn broer, waarin zich een eindeloos aantal zakken bevond. Op listige wijze wist hij de gewenste boeken in zijn jaszakken te stoppen. Probleemlos verliet hij met de gestolen waar de zaak.
De tien hoofdstukken van deze bundel verschillen nogal van inhoud. Zo is er een merkwaardig hoofdstuk met de titel De slaaf des Heren. Martin treedt in dit verhaal enige tijd toe tot een sekte. Hij doet dat vol overgave. Het is een volkomen ongeloofwaardig verhaal. De Martin van de andere autobiografische hoofdstukken vinden we hier niet terug. Als sektelid is hij onherkenbaar. Het verhaal op zich is wel vermakelijk.
Een ander hoofdstuk is gewijd aan zijn interesse voor het socialisme. Die ging heel ver. Hij zegt hierover: Mijn socialistische bezetenheid leidde uiteindelijk tot een aantal scripties. Als historicus wil hij weten hoe het allemaal in elkaar zat. Het gevecht van het socialisme, ruim honderd jaar nu al sedert de klaroenstoot van het communistisch manifest, is het mooiste magnifiekste spektakel van de moderne geschiedenis.
Ros vond na zijn studietijd werk in de ‘rode burcht’. Eerst bij de socialistische krant Het Vrije Volk en later bij de verwante uitgeverij De Arbeiderspers. Hij werd daar redacteur. Heel gedetailleerd wordt zijn carrière bij deze uitgeverij beschreven. Hij was als uitgever zeer succesvol. In een apart hoofdstuk Uren met Gerrit Komrij beschrijft hij hoe hij met Komrij samenwerkte. Samen gaven zij leiding aan het literaire blad Maatstaf. We krijgen een goed beeld van Komrij als beginnend dichter en vlijmscherp criticus.
Dit boek is heel prettig te lezen. De stijl is licht van toon. Er zijn veel anekdotes en Ros zorgt voor een goed tijdsbeeld. Interessant is de geschiedenis van ‘de rode burcht’.
Martin Ros – Liefde en ouderdom. ISBN 978-94-6338-372-1, 200 pagina’s, € 17,95. Soesterberg: Uitgeverij Aspekt 2018.