Barça, meer dan een club
Cruijff, Messi en de onzekere toekomst van de grootste voetbalclub ter wereld.
Een boek met heel veel informatie over FC Barcelona: de Catalaanse achtergrond, de directie, de socis (supporters), la Masia (jeugdopleiding) en de tijdperken Cruijff en Messi. Ook lezen we hoe het leven van een Barçavoetballer er uitziet. De schrijver noemt het ‘leven in een goudvissenkom’. De spelers van Barça kennen nauwelijks privacy en hun leven bestaat uit trainen, eten en slapen.
Auteur
Simon Kuper (1969) is een Brits auteur van boeken en publicaties op het gebied van sport en geschiedenis. Hij werd geboren in Oeganda, groeide op in Leiden en vertrok op zijn zestiende naar Londen. Kuper, zelf van Joodse komaf, schreef verschillende boeken over de rol van voetbal tijdens de Tweede Wereldoorlog in het algemeen en Ajax in het bijzonder: Voetbal als oorlog en Ajax, de joden. Hij schrijft ook voor Hard gras en Vrij Nederland. Ook schreef hij De vrolijke verrader, de biografie van de KGB-spion George Blake.
Een groot deel van het boek is gewijd aan Johan Cruijff, zijn hele leven komt in beeld. Van jongs af aan beschikte Cruijff over een perfecte techniek. Daarnaast had hij ook overzicht. Voetballen doe je met je hoofd zei hij. Veel spelers vonden hem irritant , omdat hij zelfs doorgewinterde internationals positionele aanwijzingen gaf.
Van Ajaxtrainer Rinus Michels leerde hij veel. Cruijff bloeide op tot een sterspeler. Na een mooie carrière bij Ajax vertrok hij naar Barcelona, waar Michels inmiddels trainer was. Ook bij Barcelona was hij een sterspeler. Hij was er van 1973-1978. In 1981 ging Cruijff nog een periode bij Ajax voetballen. Van dat moment stroomden overal in Nederland de stadions vol om Cruijffie nog een laatste keer in actie te zien. Als trainer van Ajax schiep hij een speelstijl die later het visitekaartje van Barcelona zou worden. In 1988 vertrok hij weer naar Spanje. Tot 1996 was hij hoofdtrainer van Barcelona.
Kuper komt woorden te kort om te beschrijven hoe groot de invloed van Cruijff was. Hij schiep het grote Barça, de kathedraal, later gerenoveerd door Guardiola en geperfectioneerd door Messi. De schrijver gebruikt voor Cruijff woorden als architect en choreograaf. Voordat Cruijff kwam was er bij Barcelona geen herkenbare speelstijl. Die werd pas door hem ingevoerd. Cruijff was wel een man van vele conflicten en zo verliet hij ook Barcelona. Toen hij in 2014 overleed werd hij op grootse wijze geëerd. Het stadion kreeg zelfs zijn naam: Estadi Johan Cruijff.
Een beroemd onderdeel van Barça is de jeugdopleiding La Masia. Voor de jonge voetballertjes in opleiding was het een veilige en warme omgeving. De jongens van La Masia die uitgroeiden tot sterren bleven de opleiding als hun thuis beschouwen. Zelfs spelers als Messi, Iniesta en Valdés komen langs om te eten. Als ze ergens mee zitten komen ze naar de leiding om erover te praten. Naast Cruijff is Messi de tweede speler die bepalend was voor Barça.
Kuper schrijft zeer uitvoerig over Lionel Messi. Al jong werd hij als een groot talent beschouwd. Hij was echter heel klein en iel. Iemand noemde hem een tafelvoetbalpopje. Al op zijn vijfde jaar viel zijn uitzonderlijke voetbaltalent op. Barcelona betaalde een hormoonbehandeling waardoor hij nog wat doorgroeide. Zijn opleiding kreeg hij bij de jeugdopleiding. Hij leerde daar om in plaats van een individualistische speler een groepsspeler te worden. Op zijn zestiende debuteerde hij in het eerste elftal.
Zestien seizoenen speelde hij voor Barça. Hij groeide uit tot een zeer dominante speler die in het veld de tactiek bepaalde. Evenals Cruijff keek hij veel naar het spel. Hij oogde heel passief, hij liep geen stap te veel, maar op de juiste momenten kwam hij in actie en scoorde heel gemakkelijk. Zoals bekend heeft hij door financiële perikelen Barcelona verlaten.
In het boek wordt ook nog de komst van Koeman beschreven. Die was nogal bot tegen Messi: Jouw privileges in het elftal zijn voorbij, je moet je inzetten voor de ploeg. Een ander ongelukkig optreden van Koeman betrof Suàrez. In een telefoongesprek van zestig seconden vertelde Koeman dat hij niet meer nodig was. Er was geen enkel bestuurslid dat Suàrez bedankte, een speler die 198 doelpunten voor Barcelona had gescoord.
Het is niet allemaal glorie. In het hoofdstuk ‘De kathedraal brokkelt af’ wordt de neergang van de club beschreven. Bestuurlijke controverses en financieel wanbeheer waren mede de oorzaak. Het coronavirus legde het voetbal plat. De spelers van Barcelona waren bereid tot een forse inkomensdaling. Dat was best mogelijk, want je leest dat in 2019 een gemiddelde basisspeler 12,2 miljoen dollar per jaar verdiende. Het hoogste bedrag van alle sportclubs ter wereld.
Ondanks de mindere periode van Barça blijft de auteur Simon Kuper lyrisch over de club. Hij eindigt zijn boek, dat een unieke inkijk in de wereld van FC Barcelona geeft, met de volgende uitspraak: Wat Barça in ’s werelds meest geliefde sport heeft neergezet is een sieraad van de menselijke beschaving.
Simon Kuper – FC Barcelona. Het imperium. Vertaald uit het Engels door Erik de Vries en Edwin Krijgsman (The Barcelona Complex. Lionel Messi and the Making – and Unmaking – of the World’s Greatest Soccer Club). ISBN 978-90-468-2860-1, 367 pagina’s, € 22,99. Amsterdam: Nieuw Amsterdam 2021.