Een kijkje achter de schermen van het Chassidisme
Door haar contacten binnen de orthodox-Joodse gemeenschap krijgt de auteur mondjesmaat toegang tot en inzicht in het Chassidisme. Met oprechte interesse schetst ze van de aan haar toevertrouwde informatie een beeld van de chassidische belevingswereld.
Chef-kok Mosje, de autistische fotograaf Dan en de chassidische Esther delen hun ervaringen, geven inzicht in de taboes en gaan met de schrijfster Margot Vanderstraeten de discussie aan over de ultraorthodoxe gewoonten en tradities. Niet alleen haar privéleven doorkruist de zoektocht naar antwoorden en inzichten, ook de wereldwijde pandemie heeft invloed.
Auteur
Margot Vanderstraeten is een veelvuldig bekroond schrijfster en journaliste. Haar non-fictie bestsellerroman Mazzel tov werd bekroond met de E. du Perronprijs. Het boek werd vertaald in het Pools, Hongaars, Tsjechisch, Frans en Engels.
De auteur weet haar ervaringen en de daarop volgende filosofische overpeinzingen dusdanig te verwoorden dat ik het gevoel kreeg het geschrevene door haar zintuigen te ervaren. Zonder een duidelijke verhaallijn schetst ze haar ontmoetingen, noteert ze zowel diepgaande als vermakelijke dialogen met personen die een schat aan informatie prijsgeven.
Het boek is met vlagen bevreemdend en zorgwekkend door de voor een buitenstaander surrealistische wereld van de chassidiem. Toch ontroerde deze mij ook. Met een haast kinderlijk verlangen schermen zij zich van de boze buitenwereld af en volharden deze vrome mensen in het behouden van hun veilige wereld die is gebaseerd op eeuwenoude tradities en gebruiken.
Misschien, bedenk ik, is het uit de weg gaan van stennis een neiging die over alle generaties heen wordt doorgegeven: val niet op, zoek geen problemen, maak ons leven niet moeilijker dan het al is. Vele minderheidsgroepen beheersen deze overlevingstactiek, zeker minderheidsgroepen die zich vaak geviseerd weten. Maar kan wie constant op zijn hoede is wel voluit leven?
Hoewel ik afstam van Joodse voorouders en ik bepaalde gebruiken en gerechten herkende, bemerkte ik mijn drang om te oordelen en te veroordelen, hetgeen deels werd veroorzaakt door een zekere hypocrisie. Waar de chassieden zich bekritiseerd voelen, oordelen zij zelf de goddelozen op een wijze waar geen ingang voor dialoog mogelijk is.
Margots talent om de juiste vragen te stellen, haar overpeinzingen en haar sublieme verwoording daarvan zette me aan het denken over vraagstukken die in de huidige tijd noden tot zelfonderzoek.
Is het mogelijk dat elke betrokkene gelijk heeft? De Jood, de katholiek, de moslim, de geseculeerde? Is het mogelijk dat ieders gelijk aanvechtbaar is en inherent een ongelijk inhoudt?
Naast Margot heeft Esther (schuilnaam) als bron een grote rol waardoor andere personen in mijn beleving te summier aan bod komen.
De niet chronologisch opgetekende verboden vriendschap tussen de vrouwen wordt onverwachts doorsneden door de ziekte van Margots man en de om zich heen grijpende pandemie. Ondanks dat het begrijpelijk is dat de pandemie is opgenomen in het boek door de ingrijpende gevolgen voor iedereen én qua impact op de chassidische gemeenschap, zet het dit leerzame en intelligente boek in een bepaald tijdsbestek dat mijns inziens de boven alles uitstijgende boodschap van liefde, zorg en vriendschap verstoort.
Een boek dat tot nadenken stemt!
Margot Vanderstraeten – Minjan. ISBN 978-90-4504-389-0, 304 pagina’s, € 22,99. Amsterdam: Atlas Contact 2021.