Als de twijfel toeslaat
Toevallige(?) ontmoeting met grote gevolgen.
Julian Lawndsley heeft genoeg van zijn lucratieve baan in het Londense zakenleven en begint een boekhandel in een Engels kustplaatsje. Daar ontmoet hij Edward Avon, die zegt een oude schoolvriend van Julians vader te zijn. Edward intrigeert Julian mateloos en de laatste gaat vrijwel onmiddellijk akkoord met het plan een Bibliotheek der Letteren te beginnen en biedt daarvoor de kelder van zijn winkelpand aan.
Min of meer tegelijkertijd bezorgt een jonge vrouw in Londen een brief van haar doodzieke moeder. De ontvanger, een zekere Proctor, geeft haar na lezing mondeling antwoord om over te brengen.
Zo begint dit postuum uitgebrachte boek van John le Carré.
Auteur
John le Carré, pseudoniem van David John Moore Cornwell (1931-2020), liet een groot en wereldberoemd oeuvre aan spionagethrillers na, onder meer over de Koude Oorlog. Hij kon daarbij uit eigen ervaring putten, want hij werkte zowel bij de Britisch Foreign Service als bij M6, en was gestationeerd in Bonn en Hamburg. Omdat hij de Brexit ‘totaal irrationeel’ vond maakte hij op het eind van zijn leven aanspraak op een Iers paspoort om zo Europees burger te kunnen blijven.
Nog tijdens zijn leven vroeg de schrijver aan zijn jongste zoon Nick, die schrijft onder de naam Nick Harkaway, om een eventueel nagelaten onvoltooid verhaal af te maken. Silverview bleek echter niet onvoltooid, maar wel ongepubliceerd. Herschreven en nog eens herschreven. La Carré was eraan begonnen na A Delicate Truth (Een broze waarheid, 2013). Nick was verbijsterd dat dit boek niet allang was uitgegeven, want hij vond het ontzettend goed. Hij poogt dit raadsel in zijn nawoord te ontwarren.
Le Carré is een meester in het beschrijven van zogenaamde ‘toevallige’ ontmoetingen, zoals bijvoorbeeld tussen de spion Andy Osnard en de kleermaker Harry Pendel in The Tailor of Panama (De kleermaker van Panama). Ook hier wordt de scène weer prachtig opgebouwd.
En nu – o wonder – steekt de man zowaar over, hij zet zijn hoed af, de winkeldeur gaat open en een gezicht van ergens in de zestig onder een bos wit haar kijkt waar Julian is. ‘U bent gesloten’, deelt een zelfverzekerde stem mee. ‘U bent dicht en ik kom een andere keer terug, daar sta ik op’- maar er staat al een modderige bruine wandelschoen binnen en de andere schuift erachter aan, gevolgd door de paraplu.
Meer nog dan in zijn andere boeken geeft Le Carré in Silverview een ontluisterend beeld van wat er is overgebleven van de ooit zo roemruchte Dienst, een slechtgeleide en vooral intern verdeelde bureaucratische organisatie waar nogal wat dombo’s werken. Ook nu weer gebruikt hij daarvoor milde ironie. Spionnen zijn per slot van rekening net mensen. Mensen met hun loyaliteiten, mensen die hun redenen kunnen hebben om verraad te plegen.
Het valt buiten kijf dat dit dunne boekje een ‘echte’ Le Carré is. De liefhebbers zullen het dan ook zeker weten te appreciëren. Grote klasse.
John Le Carré – Silverview. Vertaald uit het Engels (Silverview) door Rob Moppes & Gerda Baartman. ISBN 978-90-245-9826-7, 208 pagina’s, € 21,99. Amsterdam: Luitingh-Sijthoff 2021.