Brieven aan Jef R. (1986-1997)
Nieuw werk van De Grote Volksschrijver.
Jef Rademakers maakte in de periode 1986 en 1997 televisieprogramma’s over de schrijver Gerard Reve. Ze raakten bevriend en er ontstond een briefwisseling. De negentien brieven van Reve aan Rademakers zijn bewaard gebleven. In dit boek worden ze voor het eerst gepubliceerd. Sommige brieven werden van een korte toelichting voorzien.
Naast de brieven van Reve bevat dit boek een bewerking van de lezing die Rademakers in 2001 gaf ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘Reve, Leraar en Belijder’. De journalisten Mathias Danneels (U heb ik lief) en Christophe Vekeman (Een twijfelende zekerweter) hebben ook een bijdrage geleverd. De brieven zijn weergegeven in de toenmalige spelling en bevatten de spellingseigenaardigheden van de schrijver.
Auteur
Gerard Kornelis van het Reve, later Gerard Reve (1923-2006) was een Nederlandse schrijver en dichter. Samen met Harry Mulisch en Willem Frederik Hermans wordt hij tot De Grote Drie van de naoorlogse Nederlandse schrijvers gerekend. Zijn bekendste werken zijn De avonden, Werther Nieland, Op weg naar het einde en Nader tot U. Hij was mede bekend door zijn televisieoptredens en zijn provocatieve meningen over seksualiteit en godsdienst.
In het inleidende hoofdstuk Gerard Reve en de televisie vertelt Jef Rademakers over hun vriendschap. Die ontstond toen Rademakers Reve moest ophalen uit Zuid-Frankrijk voor een televisie-interview. In tegenstelling tot veel collega’s van Rademakers die Reve beschouwden als iemand die alleen maar de boel voor de de gek hield en uit was op publiciteit en het stimuleren van zijn boekverkoop, twijfelde Rademakers niet aan de oprechtheid van Reve.
Ook als schrijver werd hij gewaardeerd door Rademakers: niemand in de literatuur heeft mij zo laten lachen. Samen maakten ze vier programma’s over de Mariaverering, een hommage aan de heilige Maagd. Ter voorbereiding bezochten ze een aantal bedevaartsplaatsen zoals Kevelaer, Scherpenheuvel en Lourdes. Reve kwam ook bij Rademakers thuis. Over de maaltijden zei hij: het kan bij de koningin wel duurder zijn, maar hier is het lekkerder.
In de brieven leren we de echte Reve kennen: zijn soms plechtige taalgebruik en vooral zijn mening over de kerk, het koningshuis en de televisiemedewerkers. Hij besefte ook de vergankelijkheid van zijn boeken. Eerst lezen ze deze nog tien jaar vrijwillig, dan tien jaar verplicht op school. Tenslotte wordt er een straat naar je genoemd en dan is het afgelopen.
Maria komt regelmatig voor in de brieven. Een voorbeeld: Wend je tot Haar als er iets scheef dreigt te gaan; wier voorspraak nimmer kan falen en Die onze eerste en laatste hoop is in leven en in sterven. Pas op jezelve en vat geen koude. Liefs voor kleine beer, hare jongen en voor jezelve.
In een brief gedateerd 14 juli 1986 spreekt hij over de Franse nationale feestdag waarop de bestorming van de Bastille wordt gevierd. Hij spreekt daar nogal neerbuigend over: het nationale feest, waarbij de bestorming door het gepeupel gevierd wordt van een zo goed als onverdedigde militaire opslagplaats waarin zich niet één gevangene bevond.
Dat Reve heel kwaadaardig kon zijn blijkt uit het volgende brieffragment. De NOS wilde niet meer met Rademakers werken omdat hij pornofilms maakte. Mia Van ’t Hof van de EnOhEs belde op omdat zij het programma zou doen. Ze is niet onaardig maar weet nergens iets af, niet van kunst, niet van religie, niet van geschiedenis, niet van literatuur. Ze kakelt maar door met een schildklierstem. Ergens over praten met haar is uitgesloten.
In deze brieven komen alle aspecten van de persoon en zijn schrijfkunst naar voren. Voor de verstokte Reve-liefhebbers zal deze brievenverzameling een feest der herkenning zijn en een onverwacht cadeau.
Gerard Reve – Zeer Fijne Boy. Brieven aan Jef R. (1986-1997) ISBN 978-94-639-3680-4, 104 pagina’s, € 19,99. Gent: Borgerhoff & Lamberigts 2022.