Van schrijvende tiener tot beroemde schrijfster
Trilogie van ‘Gewoon Indisch meisje’ compleet.
De schrijfster Marion Bloem is zeventig jaar. Een merkwaardige start om een boek te recenseren, ware het niet dat de schrijfster het uitgebreid over haar jeugdjaren heeft, toen ze als Ramona in Het Dorp woonde, als dochter van een luchtmachtmilitair. Het Dorp, vlakbij Keistad en de militaire vliegbasis is meteen herkenbaar als Soesterberg. In het verhaal komt van alles aan de orde wat voor haar huidige leeftijdgenoten – en al helemaal voor diegenen die evenals zij van Indische komaf zijn – een en al herkenning biedt. De Indische families werden niet gastvrij in Nederland onthaald, kregen banen beneden hun niveau en akelig nauwe behuizing. Zo ook Ramona, haar oudere zusje Zus en hun ouders. Zus was altijd omringd door vriendinnen, Ramona’s beste vriendin was het schrift waarin ze haar verhalen schreef. Ze aanschouwde alle vriendschappen van Zus met enige verbazing. En nu ze zeventig is realiseert ze zich dat haar drie kleindochters weer heel anders met vriendschappen omgaan dan de populaire meisjes van toen. Haar kleindochters blijken hun vriendinnen zelfs vaak niet eens te kénnen. De oudste van zestien reageert lacherig op oma’s commentaar: antwoord geven op de 1250 likes en 172 berichten die ze krijgt als ze een foto van haar nieuwe sneakers plaatst? Maar oma waarom, het zijn maar likes, die hoef je niet te kennen, dat zijn geen vriendinnen maar volgers. Ramona werd geacht als indo-meisje in die tijd met indo-meisjes bevriend te raken en heel voorzichtig met jongens om te gaan. Haar vader hield haar streng in de gaten: zijn dochters mochten geen afgelikte boterham worden.
Vriendschappen toen, later en nu, het zijn totaal verschillende dingen. Dat gold niet alleen voor kinderen, maar ook voor Ramona’s ouders. Haar ouders kenden veel mensen, konden daar goed mee overweg, maar die mensen bleven kennissen. Vrienden waren zeldzaam, die waren te tellen op de vingers van een hand. Dat ze het daarbij graag Indisch hielden, was bijna vanzelfsprekend. Trots Indisch waren zij, en toch… als de kleine Ramona op een zomerse dag thuiskomt van het Bosbad zegt haar moeder geschrokken: Lieve help, wat ben je zwart. En haar vader die nooit en te nimmer in een korte broek liep was buitensporig trots op zijn blanke kuiten, terwijl zijn hoofd en zijn nek tot aan zijn kraag poepbruin waren. Zo zat het leven in elkaar.
Vreemde vriendschappen. De drie kleindochters leven heel anders, ze maken hun oma wegwijs in hun eigenwijze manier van vrienden kiezen: er liggen werelden tussen, maar wat is nu eigenlijk beter. Moet je die grens wel trekken?
Auteur
Marion Bloem (1952) is auteur, beeldend kunstenaar en filmmaker. Ze werd in Arnhem geboren als kind van Indische Nederlanders en was al jong bijzonder geïnteresseerd in het land van haar voorouders. Ze is klinisch psycholoog. Bloem schreef verschillende kinderboeken, onder meer Matabia, over de aanpassingsmoeilijkheden van een Indisch meisje in Nederland. Het boek werd bekroond met de Ibby Prijs en de Tiger Award. In 1976 verscheen voor volwassenen De Overgang. Zij werd in 1983 beroemd met het autobiografische boek Geen gewoon Indisch meisje. Daarin schrijft ze over het migrantenbestaan in Nederland en de Indische geschiedenis. In 1993 ontving ze de E. du Perronprijs. Toen haar man, de inmiddels overleden schrijver/arts Ivan Wolffers (1948-2022) prostaatkanker kreeg, schreef ze met de uroloog Paul Kil drie boeken over de invloed van deze kwaal op hun gezamenlijk leven.
Bloem schrijft veelal boeken met autobiografisch karakter. Na Geen gewoon Indisch meisje volgde Een meisje van honderd. Samen met dit nieuwste boek is de trilogie compleet. Van haar films trok vooral de documentaire Het land van mijn ouders volle zalen. Zij maakte zes korte speelfilms en twee lange documentaires. Daarnaast is zij als beeldend kunstenaar heel actief. Een multitalent kortom, dat op alle fronten bewondering oogst.
Vriendschap, zusterliefde, het zijn onderwerpen die vooral vrouwen zullen aanspreken. Maar door de context van de jaren vijftig speelt ook de geschiedenis uit die tijd een belangrijke en herkenbare rol. Nozems, vetkuiven, Elvis, sjorren, de hoogst gevaarlijke tongzoen, en die ene beste hartsvriendin bij wie je lief en leed kwijt kon… het is van toen en het is van nu, maar nu heeft het andere namen en het fascineert nog evenzeer. Bloem weet jong en oud te raken.
Marion Bloem – Meisjes uit het dorp. ISBN 9-789-029-5492-33. 528 pagina’s, €26,99. Amsterdam: De Arbeiderspers 2023.