Vals of echt?
Het geromaniseerde leven van Han van Meegeren.
De roman speelt zich af in 1945. Na de bevrijding volgt er een jacht op iedereen die in de oorlog ‘fout’ was. De kunstschilder en restaurateur Jan van Aelst wordt beschuldigd van handelen met de Duitsers. Hij zou een onbekend schilderij van Vermeer voor een hoog bedrag verkocht hebben aan Hermann Göring. Hij wordt gevangen gezet door kapitein Rosendahl van het militair gezag. Margriet (Meg) van Hettema, voormalig verzetsstrijdster en journaliste van het voormalig, illegale blad Het Parool gaat zelf op onderzoek.
Auteur
Patrick van Odijk studeerde geschiedenis en Duitse literatuur aan de universiteit van Konstanz. Daarna werkte hij als radioverslaggever en presentator voor grote publieke omroepen in Duitsland.
Deze historische roman berust voor een groot gedeelte op historische feiten en is gebaseerd op het leven van de Nederlandse kunstschilder en vervalser Han van Meegeren.
De schrijver houdt zich voor een groot deel aan de feiten, maar veel is ook fictie. Zo gebruikt hij veel verzonnen namen. Van Meegeren wordt in het boek Van Aelst genoemd, maar van de deskundigen worden de ware namen genoemd bijvoorbeeld Bredius, Van Beuningen en Hannema. Voor de lezer is dat verwarrend.
Het is de schrijver goed gelukt de sfeer van deze naoorlogse tijd te beschrijven. Opvallend is de jacht op collaborateurs, kleine zoals de patatbakker, en grote, zoals Jan van Aelst. De journaliste Meg moet voor Het Parool een reportage maken van een patatbakker die in de oorlog Sieg Heil-friet verkocht. Op de verpakking prijkte het hakenkruis. Zijn patat werd aangeduid met Fritten und Sieg Heil-Bratkartoffeln. Na de oorlog had hij te maken met Canadezen en schakelde hij moeiteloos over op de Engelse term French fries.
Heel interessant is het wereldje van de kranten. De Waarheid, Trouw en Het Parool waren tijdens de oorlog illegaal en functioneerden na de oorlog als normale kranten. Er is veel wedijver onderling over de grootste primeur heeft met betrekking tot collaborateurs. In deze roman gaat het over de waarheid omtrent de praktijken van Jan van Aelst. De journaliste Meg speelt daar een grote rol in.
Meg is een doortastende journaliste die indrukwekkend speurwerk verricht en haar krant menig primeur bezorgt. Haar verhouding met de Canadese sergeant Bill O’Connar is wat ongeloofwaardig. Hij heeft kennelijk alle tijd om haar met zijn jeep overal heen te vervoeren. Het stel krijgt een hartstochtelijke liefdesrelatie. Dit was zeker nodig om de roman wat smeuïger te maken. Dit tweetal zorgt voor de meeste actie in het boek. Verder is het boek niet altijd even boeiend. Er zijn veel gesprekken en het aantal deskundigen dat de ‘Vermeerschilderijen’ van Van Aelst moet onderzoeken is eindeloos.
Een originele, historische roman over een opzienbarende vervalsing.
Patrick van Odijk – Het meisje van de valse Vermeer. Uit het Duits vertaald door Jan Bert Kanon. ISBN 978-90-5615-965-8, 425 pagina’s, € 27,50. Gorredijk: Sterck & De Vreese 2023.