De mythe van Iphis
Het verhaal van de broze identiteit.
‘Ik ga jullie vertellen over toen ik een meisje was,’ zegt grootvader. Het is de allereerste zin – na een vijftal veelbetekenende frases – in dit boek. En daarmee zet de schrijfster haar lezer meteen op wankele benen én duwt hem/haar onmiddellijk met zijn/haar neus op vermeende feiten. Vermeend. Want was grootvader ooit een meisje dan? Ja. Luister. Een meisje, Anthea, ontmoet een jongen. En die jongen is een meisje, Robin, haar vroegere beste schoolvriendin. De twee worden hartstochtelijk verliefd, ze vormen een dolgelukkig lesbisch stel. Maar Anthea’s zus Midge/Imogen kan het moeilijk verkroppen dat haar zusje ‘anders’ is. Zelf heeft ze op haar werk te maken met seksistische mannen. Ze slikt steeds moeizamer die sfeer op haar werk, moet ze zich alles maar laten gezeggen? Ze wordt steeds ongelukkiger, dreigt zelfs een eetstoornis te ontwikkelen. Langzaamaan rijpt in haar hoofd begrip voor mensen die ánders zijn, niet langs gebaande wegen lopen en weigeren zich aan te passen aan seks en seksisme zoals dat vaak wordt gezien door ‘gewone’ mensen. Ze krijgt begrip voor mensen als Anthea, die bewust afwijken van het patroon dat normaal wordt geacht en komt zo haar zusje weer nader.
Smith herschrijft op eigentijdse wijze een van de metamorfosen van Ovidius, de mythe van Iphis, over jongens en meisjes, meisjes en meisjes en liefde en transformatie. Ieder van hen heeft bestaansrecht, ieder kan ook veranderen in en totaal ander iemand: zoals de grootvader die ooit een meisje was. In de mythe wordt de godin Isis in een jongen veranderd, en kan dan trouwen met haar grote liefde Ianthe.
Auteur
Ali Smith (1962) is geboren in Inverness, Schotland. Ze woont in Cambridge. Vier van haar romans werden genomineerd voor de Booker Prize. Voor Het een als het ander werd Smith bekroond met de Baileys Prize, de Goldsmith Prize en de Costa Novel Award. In 2020 won ze voor Lente de Europese Literatuurprijs.
Dit boek kwam uit in 2007, en verscheen op de Nederlandse markt in 2008. Het genderverhaal is weliswaar zo oud als de weg naar Rome – zie Ovidius’ Metamorfosen dat de schepping en de geschiedenis van de wereld verhaalt volgende de Griekse en Romeinse mythologie – maar in de huidige tijd is er een nieuwe waarde aan gegeven. Transformatie en gender zijn opnieuw in de belangstelling komen te staan. Ik neem aan dat dit de reden is dat dit krachtige maar tevens ontroerende boek opnieuw is vertaald en uitgegeven.
Een vrolijk en sterk boek waarin leugens wijken voor liefde.
Ali Smith – Meisje ontmoet jongen. ISBN 9-789-083-335-80-3. 160 pagina’s, € 22,99. Amsterdam- Uitgeverij Orlando 2023.