Spookverhalen
Ongewenst bezoek in nieuwe media.
Spoken bestaan niet. Zo simpel is het. Maar waarom gebeuren er in de verhalen van dit boek dan soms zulke herkenbare dingen. Herkenbaar dingen zonder gezicht, maar wel dingen die zich manifesteren via de nieuwe kanalen die we kortweg ‘nieuwe media’ noemen. Onze i-Phones, laptops, computers, apps, de metaverse waarin ons leven zoveel nieuwe gezichten gekregen heeft, dankzij de nieuwe techniek? Zitten daar ook spoken tussen of staan de doden uit onze herinnering op om zich te manifesteren, zodat we dingen zien die er niet zijn, die ons niet kúnnen storen omdat ze lang geleden ontslapen zijn? Vanuit deze gedachte, vanuit deze vragen schreef Jeanette Winterson een reeks spookverhalen-nieuwe-stijl met oude duistere kantjes. Zijn het digitale spoken, of oude spoken op nieuwe kanalen? Lees en huiver mee met degenen die worden bezocht.
Spoken, zo geeft de auteur zelf aan in tussentijdse hoofdstukken, verhalen over de levens van doden, zíjn de doden in nieuwe gedaante. Niet dat ze zijn opgestaan uit graf of as, maar omdat ze zich manifesteren in hun voormalige huizen door de sfeer die ze achterlaten. Zo zal niemand graag slapen in een kamer waar een zeer ongelukkig mens en eind maakte aan zijn leven, of in een huis waar op onverklaarbare wijze steeds opnieuw vreselijke ongelukken zijn gebeurd. Zélfs als je dat niet weet, kom je de oude bewoners tegen. In de geur die in de kamer hangt, die wijst op hun vroegere leven. Of in andere manifestaties van lang geleden, altijd ellendige zaken. Ze pakken ons op, ze spoken rond, trachten contact te leggen. En maken daarvoor in onze tijd gretig gebruik van apparaten die in hun tijd nog niet uitgevonden waren. Waarom? Ze willen hun leven terug en doen dat via ons leven of ze azen erop om wraak te nemen voor onbekende zaken.
Auteur
Jeanette Winterson (1959) schrijft roman, verhalen, essays en kinderboeken. Ze debuteerde in 1985 met Sinaasappelen zijn niet de enige vruchten. De BBC bewerkte deze roman tot een televisieserie, in ons land uitgezonden door de NOS onder de titel Sinaasappels en demonen. Voor The Passion ontving ze in 1987 de John Llewelyn Rhys Memorial Prize en voor Sexing the cherry kreeg ze in 1989 de E.M.Forster Award. Winterson werd in 2006 benoemd tot Officer of the British Empire vanwege haar verdiensten voor de literatuur.
Van spookverhalen moet je houden. Het is duidelijk dat Winterson al van jongs af aan een liefhebber is. Ze geeft in haar uitgebreide inleiding breedvoerig tekst en uitleg over (kerkelijke) feestdagen die wereldwijd spook- en geestenfeesten tot gevolg kregen en reist daarvoor van Amerika tot China toe. Verderop in het boek maakt ze nog onderverdelingen voor de situaties waarin de drie of vier daaropvolgende spookverhalen hun basis vinden: huisspoken, mensenspoken, apparatenspoken en geestverschijningen.
Op zich is het best interessant de spook-liefhebberij van deze schrijfster uitgediept te zien, maar ik denk toch dat mensen die op zoek zijn naar een boek over spookverhalen de neiging hebben deze ‘verhandelingen’ over te slaan. Ze horen hier niet in thuis óf ze hadden gebundeld achterin het boek een plaats behoren te krijgen.
Met de spookverhalen zelf is niets mis. Griezel lekker mee. De schrijfster weet de sfeer steeds prachtig op te roepen.
Jeanette Winterson – Nachtzijde van de rivier. Uit het Engels vertaald (The Night Side of the River) door Arthur Wevers. ISBN 9-789-493-304-89-5, 337 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Uitgeverij Pluim 2023.