Bijzondere autobiografie
Onderwerp van een afstudeerscriptie.
Vrij van erfbelasting is een autobiografie in een bijzondere vorm. De schrijver bedacht een situatie waarin er een denkbeeldige hoofdpersoon, Wander Coffeng, een eindwerkstuk maakt over hemzelf. Daartoe voert hij vele gesprekken met Penninga. Samen bespreken ze welke thema’s aan de orde zullen komen: de Tweede Wereldoorlog, de jaren zestig in Amsterdam, de reizen die Fred maakte door Australië en Amerika, zijn hobby’s, zijn werk en zijn gezin. Penninga geeft Coffeng ook teksten uit zijn werk: verhalen, gedichten en fragmenten van romans. Die teksten zijn opgenomen in het boek en zijn een waardevolle aanvulling.
Auteur
Fred Penninga (1945) publiceerde poëzie en fictie. Van hem verschenen romans: Ilse, Er komt een tijd dan sta ik daar, Met uitzicht op het plein. Met zijn verhalen behaalde hij prijzen, onder andere met Niets aan de hand en Met losse handen. In zijn woonplaats Utrecht was hij tevenswelzijnswerker.
Het verhaal van de adoptie is absurd. Al op vrij jonge leeftijd verneemt Fred dat hij geadopteerd is. Met zijn adoptieouders heeft hij het getroffen, hij wordt op net zo behandeld als zijn stiefbroers en zussen en hoort echt bij dit gezin. Later krijgt Fred behoefte aan informatie over zijn biologische ouders. Het blijkt dat ze behoorlijk fout waren in de oorlog. Beiden belandden voor lange tijd in de gevangenis. Als baby had zijn moeder hem gedumpt in een boekhandel. Omdat ze niet terugkwam werd hij gedeponeerd in het voorportaal van een kerk. Hij lag in een doos met een naamlabel aan zijn grote teen. De familie Penninga ontfermde zich over hem. Zijn speurtocht naar zijn biologische ouders leidde er toe dat hij hen ontmoet. Fred blijkt nog drie broers te hebben. Met een van hen, Maarten, ontstaat een contact.
De ouders van Fred, Margot Warnsinck en George Kettman waren belangrijke NSB’ers. Fred werd verwekt in Berlijn en geboren op 4 april 1945 in Amsterdam. Zijn moeder wilde niet dat hij in Duitsland zou worden geboren. Hij kreeg de naam Winfried Kettman. Zijn drie broers hadden na de oorlog veel last van die achternaam. Winfried werd geadopteerd en zijn naam werd Fred Penninga. Hij had daarom geen last van het oorlogsverleden van zijn ouders: vrij van erfbelasting.
De schrijver last geschiedenisfragmenten in om te laten zien in welke tijd hij opgroeide. Uitvoerig schrijft hij over de happenings bij het Lieverdje op het Amsterdamse Spui. Heel eerlijk schrijft hij dat hij daar niet zo actief was en op de achtergrond bleef. Openhartig is hij over zijn seksleven. Van zijn eerste masturbaties, die zijn moeder steeds verbood, tot zijn ervaringen met mannen. Hij schrijft ook over een vrijpartij met zijn partner Lara. Fred is zich bewust dat hij seksverslaafd is. De grote vraag is: waar botst de gay-leefstijl met het dagelijks leven van een met een vrouw getrouwde man. Het ging hem erom dat de dagelijkse omgeving geen last heeft van zijn leefstijl.
De fictie bestaat vooral uit het verhaal over de student journalistiek Wander Coffeng. Diens relatie met Lara wordt uitgebreid gesproken. Zelfs de gesprekken met zijn werkstukbegeleider Jeroen van As woorden weergegeven. Deze fictiebijdragen maken het boek tot een ongewone autobiografie. Vaak hebben (auto)biografieën het karakter van een opsomming van feiten, dit werk is door zijn bijzondere vorm heel afwisselend en boeiend. Het boek is geschreven in een superieure stijl en het geeft een goed beeld geeft van het leven en het werk van Fred Penninga.
Fred Penninga – Vrij van erfbelasting. ISBN 978-94-922-4160-3, 307 pagina’s, € 24, 95. Utrecht: Uitgeverij Magonia 2023.