Het gewicht van een dode man
Frustraties rond een afscheid.
Als Oskar van Bohemen op Schiphol zijn naam hoort omroepen staat hij op en loopt wat gestrest in de richting van de gate van waaruit zijn vliegtuig naar Porto vertrekt, Oskars eerste vakantie sinds jaren. Maar zover komt hij niet. In één seconde speelt zijn leven zich voor zijn ogen af. Dan valt hij neer. Hij sterft zonder van iemand afscheid te hebben kunnen nemen. Zijn ex-echtgenote Elise, zijn drie kinderen Tessel, Moor en Cat zijn ex-af en kind-af geworden. Maar ze weten nog van niets. Voorlopig wordt Oskar op Schiphol opgeborgen in een keurige koelruimte. Zijn nazaten mogen beslissen wat er met het lichaam gebeurt.
Wie wél alles weet is de verteller, de schrijver van dit boek. Hij vertelt het verhaal van Oskars leven, hij verhaalt van diens liefde voor Elise (Liesje), vertelt hoe diens kinderen reageren en wat hun voorgeschiedenis is. Ook wroet de verteller in zijn eigen relatie met Oskar, zijn vader en ook weer niet. Want de schrijver van deze familiegeschiedenis is zowel zoon als allesweter, een man die een moeizame relatie had met Oskar, als kind en ook als volwassene. Daarmee is dit boek deels autobiografisch. In Oskar van Bohemen, de dode, is voor kenners Arend Jan Heerma van Voss te herkennen, journalist, schrijver en oud-hoofdredacteur van VPRO Radio. Arend Jan overleed in 2022, overigens niet op Schiphol maar na een ‘ordentelijk ziekbed’.
Het overlijden van Oskar van Bohemen roept bij zijn ex en zijn kinderen verschillende reacties op, afhankelijk van de relatie die ze met hem hadden. Oskar was geen gemakkelijke man, blijkt uit de verhalen. Maar ze realiseren zich terugkijkend dat zij het hém ook niet altijd gemakkelijk maakten. Tessel is een hardwerkende schrijfster die momenteel een writers-block heeft en die zich staande houdt met en ondanks haar moeizame relatie met Henk-Maarten en dochter Clio. Moor leidt een vrijbuitersleven, drijft een wat bedenkelijke handel en leunt op de warme Debbie. Oskars lieveling Cat woont met haar relatie Aiden in New York en doet daar promotieonderzoek op Freud, een veelzeggend onderwerp in dezen. Elise, hertrouwd met de geduldige en immer empathische Cas kan nu pas eindelijk écht afscheid nemen. Maar hoe gieten ze dat in een vorm?
Auteur
Daan Heerma van Voss (1986) is historicus en schrijver. Hij debuteerde in 2010 met Een zondagsroman. Na de succesvolle ontvangst daarvan schreef hij gestaag door. Zijn oeuvre bevat inmiddels zeven romans, een essay/reisverhaal, een thriller en een non-fictie boek De bange mens. In dat laatste werk reist Heerma van Voss door ruimte en tijd om het fenomeen angst te doorgronden, en hij ‘bezoekt’ daarbij filosofen, wetenschappers, kunstenaars en angstlijders (zoals hijzelf). Het boek kreeg waarderende kritieken. Zijn werk wordt vertaald in het Engels, Chinees, Duits, Zweeds, Spaans, Pools en Russisch. Dit is Heerma van Voss’ eerste roman na vijf jaar.
Het afscheid van Oskar van Bohemen is niet eenvoudig voor zijn kinderen. Cat heeft hem als jongste lang meegemaakt voor zij naar de VS vertrok, Tessel bezocht hem de laatste jaren nog het meest en zag hem ouder worden. Moor botste met hem, vader vond het maar niets dat zijn zoon zo weinig presteerde en de twee zagen elkaar zelden meer. En nu is het toch Moor die bij de crematie wil spreken. Wil hij afrekenen of laten weten dat hij toch van Oskar hield? De alwetende verteller komt uiteindelijk boven water. Als Oskars as wordt verstrooid is de cirkel rond.
Dit is een ‘typisch Nederlands’ boek. Deels autobiografisch, veel gewroet in eigen en andermans ziel, veel oog voor details, wijdlopig. Maar ook ironie, onderkoelde humor en vreemde situaties die niet nader worden verklaard.
Heerma van Voss schrijft een knap, stilistisch fraai verhaal. Echt een familiegeschiedenis voor liefhebbers van het autobiografische genre.
Daan Heerma van Voss – Geen vaarwel vandaag. ISBN 9-789-025-47406-5. 375 pagina’s, €24,99. Amsterdam: Atlas Contact 2023.