Nergens veilig?
Wie ben ik eigenlijk?
De belangrijkste verhaallijn uit dit boek is die van de redelijk bekende 37-jarige journalist en documentairemaker Olga Liebke, de ik-figuur. Als moederloos kind werd ze spartaans, maar liefdevol opgevoed door haar vader. Ze woonden vrij afgelegen in de Harz, dichtbij de toenmalige Duits-Duitse grens tussen de Westduitse Bondsrepubliek en de Oostduitse DDR.
Tijdens het boarden van een vliegtuig hoort ze woorden uit een haar onbekende taal die plotseling vage herinneringen bij haar binnenbrengen. Haar nieuwsgierigheid is gewekt en thuisgekomen probeert ze meer van haar vader te weten te komen over haar vroegste jeugd. Dat is niet zo gemakkelijk, want de man is ernstig dementerend. De schaarse informatie die ze van hem te weten komt blijkt strijdig met het verhaal over haar verleden zoals ze dat tot nog toe kende. Hierdoor getriggerd vertrekt ze naar de grensstreek tussen Belarus, Polen en Litouwen, zonder dat ze weet waar ze eigenlijk precies naar op zoek is.
Auteur
Anya Niewierra (Kerkrade 1964) debuteerde als thrillerschrijfster met Vrij uitzicht. Daarna volgden onder meer Het dossier, Het bloemenmeisje en De Camino. De laatste twee boeken werden bekroond met de Nederlandse Thrillerprijs (2020 en 2022). Voor het laatste boek kreeg ze tevens de NS Publieksprijs 2023.
Ze pleegt altijd gedegen research naar de achtergrond van haar boeken. Niewierra is algemeen directeur van Visit Zuid-Limburg. Verder reist en schildert ze graag.
De naam Niewierra blijkt afkomstig uit het voormalige Oost-Pruisen, waar bovengenoemde grensstreek deel van uitmaakte. Dit idee bleef de auteur intrigeren en leidde bijna 50 jaar later mede tot dit boek ‘over het vinden van je eigen identiteit in een gebied met bewegende grenzen’.
De misdadige gedwongen landing van een vliegtuig in Minsk op 23 mei 2021 om enkele Wit-Russische dissidenten te kunnen arresteren, een historisch feit, wordt door Niewierra gebruikt om het overigens volledig fictieve verhaal over Olga te starten.
Olga gebruikt haar journalistieke werk als dekmantel voor haar onderzoek naar het voor haarzelf onbekende verleden van haar vader. Was hij op de vlucht? Voor wie of voor wat dan?
Ze beseft daarbij niet dat ze de aandacht van enkele dubieuze en machtige mensen op zich heeft gevestigd. Ze mag niet te veel te weten komen en moet wellicht uit de weg worden geruimd. In een ander lettertype lezen we over de kwade bedoelingen van deze personen. En zo heeft de lezer meer informatie dan de hoofdpersoon. Naarmate Olga meer te weten komt worden haar zekerheden over haar eigen verleden ondergraven.
In een tweede verhaallijn wordt gereconstrueerd hoe een dienstplichtige DDR-soldaat die de Duits-Duitse grens tijdens de koude oorlog moest bewaken gedwongen werd te schieten op vluchtelingen naar het westen.
In dit ongelooflijk spannende verhaal neemt de lezer tevens kennis het tragische en bloederige verleden van de streek, waar meesters en inwoners (Heimatvertriebenen) elkaar sinds de Tweede Wereldoorlog afwisselden. Ook het onmenselijke DDR-regime over ‘één grote gevangenis’ wordt en passant behandeld. De auteur heeft zich uitvoerig gedocumenteerd, zoals blijkt uit de verantwoording, die tevens de geïnteresseerde lezer de kans geeft zich verder te verdiepen in de achtergronden van een en ander.
Een goed geschreven en prima uitgewerkt verhaal dat me van begin tot einde enorm boeide. Grote klasse. (Ik verwacht nomineringen en prijzen in de toekomst).
Anya Niewierra – De nomade. ISBN 978-90-210-3255-9. 382 pagina’s, € 23,99. Amsterdam: Luitingh-Sijthoff 2024.