Een 19e eeuws familieverhaal
Het leven van Paulus Bosch en zijn familie 1817-1892.
Met behulp van genealogisch en historisch onderzoek heeft Frits Bosch zo veel mogelijk informatie verzameld over zijn familie in de 19e eeuw. Centraal staat Paulus (Pauw) Bosch die leefde van 1816-1892. In zijn jeugd was Pauw al een liefhebber van strandjutterij. Dat deed hij op het strand bij Den Helder. Hij verzamelde vooral bouwmaterialen. Zijn ideaal was om zijn eigen huis te bouwen. Dat gebeurde ook en niet alleen zijn eigen huis. Later kocht hij bouwvallige huizen, knapte ze op en verkocht ze met winst. Naast het gezin van Pauw worden nog talrijke andere familieleden genoemd. Het gaat over hun huwelijken en de talrijke kinderen waarvan velen stierven. Deze opsommingen maken het boek misschien wel wat eentonig.
Auteur
Frits Bosch (1952) studeerde psychologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Als bassist speelde hij in diverse bands. Samen met andere psychologen zette hij een eerstelijnspraktijk op. In 2019 verscheen zijn autobiografische boek Help de psycholoog verzuipt! Hij deed onderzoek naar zijn stamvader Adam Bösch, wat resulteerde in de uitgave van de historische roman De Tromslager. Hij ging verder met zijn stamboomonderzoek met als gevolg een boek over zijn betovergrootvader Paulus Bosch.
Naast het bespreken van de familieleden staan er ook andere verhalen in het boek. Het eerste gaat over Dirk Vooren, een marinier. Die gaat met 300 collega’s op weg naar Java om daar een opstand te onderdrukken. De reis met de Bellona wordt uitvoerig beschreven, evenals de gevechten op Java. Dirk heeft een traumatische ervaring. Ze worden beschoten vanuit een hut en schieten met een kanon terug. De gevolgen: twee doden, de schutter en een zwangere vrouw. Een oude vrouw stormt op Dirk af en steekt hem met een kris. Zij wordt neergeslagen en de kris gaat mee naar Nederland. Het beeld van de dode zwangere vrouw vergeet Dirk nooit.
Dezelfde Dirk gaat ook nog vechten tegen de opstandige Belgen. België wil zich in 1830 van Nederland afscheiden. Koning Willem I besluit tot ingrijpen. Dirk neemt deel aan bloedige gevechten. Hij is niet erg gemotiveerd. Er was geen echte vijand, het was eigenlijk een broederstrijd. En ook nog voor niets, want al snel volgt het besluit dat België onafhankelijk wordt.
Een mooi verhaal is dat van Adam, de oudste zoon van Pauw. Hij monstert aan als scheepsjongen op de Antonia & Eugenie voor een reis naar Suriname. Aldaar krijgt hij een korte affaire met een Surinaams meisje. Haar moeder was slavin. Ze vertelt dat ze slecht behandeld werd door haar baas. Hij verkrachtte haar regelmatig en sloeg haar. Het schip keert terug zonder Adam. Zijn vader hoort van de autoriteiten dat Adam tijdens de heenreis is overleden. Pauw gaat naar Suriname om te weten te komen wat er precies gebeurd is met zijn zoon. Hij komt achter de volledige waarheid: Tijdens de terugreis uit Suriname kreeg Adam de gele koorts en sloeg tijdens een storm overboord. Het gemis van zijn oudste zoon is Pauw nooit helemaal te boven gekomen.
Kenmerkend voor dit boek zijn fragmenten van officiële publicaties, stukjes van de burgerlijke stand en mededelingen in kranten. Zo staat er in de Surinaamse Courant van 3 oktober 1862: Het heeft zijn Majesteit Onzen geëerbiedigden Koning Behaagd den dag te bepalen waarop de slavernij in de kolonie Suriname voor altijd afgeschaft zal zijn. Op den 1 Julij zijt Gij vrij!
Andere historische feiten worden ook vermeld, zoals de opening van het Noordzeekanaal en de aanleg van de eerste spoorlijnen. Allemaal heel interessant, maar het blijft een wat rommelig geheel van korte fragmenten. De schrijver is er wel in geslaagd een goed tijdsbeeld te geven. Vooral de vele sterfgevallen geven aan dat het een harde tijd was. Pauw kreeg tien kinderen, waarvan er vijf overleden. Ook zijn vrouw stierf. Zo kun je die barre omstandigheden van dichtbij meemaken.
Een boek met een levende geschiedenis.
Frits Bosch – De Jutter. Een 19e eeuws familieverhaal. ISBN 978-90-789-0516-5, 208 pagina’s, € 21,99. Maassluis: Uitgeverij De Brouwerij 2024.