Estland onder het Sovjetregime
Studenten in verzet.
Deze roman speelt zich af tijdens de laatste dagen van de Sovjettijd in Estland. De roman eindigt in het jaar 1991 als er sprake is van een vrij Estland. De situatie die geschetst wordt is chaotisch. Het Sovjetregime heeft de touwtjes aanvankelijk nog stevig in handen, maar geleidelijk wordt het beleid soepeler. Zo worden demonstraties getolereerd en wordt reizen naar het buitenland vaker mogelijk. De aandacht gaat vooral naar een groep jongeren die zich bezig houdt met het verzamelen van geheime gegevens en het naar Finland smokkelen van die gegevens. Ook is de focus gericht op enkele Russische opsporingsambtenaren.
Auteur
Rein Raud (1961) is een van Estlands bekendste schrijvers. Hij publiceerde poëzie, vijf romans, verscheidene korte verhalen en toneelwerk. Naast zijn literaire loopbaan was hij verbonden aan meerdere universiteiten en staat hij bekend om zijn vertalingen van Japanse klassieke literatuur.
Een uitspraak van de vader van een van de jongeren maant hen tot voorzichtigheid. Je kunt het je in de huidige omstandigheden niet permitteren kritische uitspraken te doen. Je hoeft de slapende beer niet per se te provoceren. De jongeren negeerden deze waarschuwing. Een van hun activiteiten was om foto’s van archiefstukken te maken. Deze werden gefotografeerd door Lidia Petrovna, een Russische agente die samenwerkte met de jongerengroep. Via vele personen kwamen de fotorolletjes uiteindelijk terecht in Finland. De grote vraag is: hoe lang gaat dat goed? Een spannend element.
Een groot gedeelte van het boek wordt gewijd aan twee officieren van de Russische politie. Het zijn geen beulen, maar ze doen wel hun best om spionnen op te sporen. Dat gelukt ze soms ook. Zo wordt Karl betrapt met een pakje en gearresteerd. Hij wordt vrijgelaten als informant. Majoor Venkel was de fanatiekste. Zijn assistent Särg is wat menselijker. Over zijn privéleven komen we veel te weten. Zijn zoon Anton gaat om met de opstandige jongerengroep. Särg tolereert dat. Hij gaat zelfs zo ver dat hij zijn zoon waarschuwt als de politie gaat optreden tegen de groep.
Een wonderlijk personage is Lidia Petrovna. Ze is beeldschoon. Aanvankelijk is ze lerares Russisch op een middelbare school. Later wordt ze agent van de geheime dienst van de Russen. Ze gaat werken als prostituee en het is haar taak informatie te verzamelen van haar klanten. Als ze een oud-leerling ontmoet krijgt ze met hem een verhouding en gaat ze samenwerken met de jongeren.
Een interessant historisch verhaal over een voor de meesten van ons onbekende geschiedenis. Het boek bevat veel informatie, maar is ook spannend en daarnaast is er plaats voor romanriek.
Rein Raud –De dood van de perfecte zin. Vertaald uit het Estisch (Täiusliku lause surm) door Frans van Nes. ISBN 978-90-6143-501-3, 198 pagina’s, € 23,50. Amsterdam: Pegasus Uitgeverij 2023.