Een John le Carré thriller
Smiley met pensioen?
George Smiley, de meesterspion in de bestsellers van de onovertroffen John le Carré (1931-2020), vertolkt op film en televisie door een leger grote acteurs, behoort met zijn schepper tot de buitencategorie. Nog steeds wordt aan hem gerefereerd, zoals in de recente onweerstaanbare spionnenserie Slow Horses. Meestal sterven romanfiguren met hun schrijver, maar dat blijkt met Smiley niet het geval. Nick Harkaway haalde hem terug uit zijn pensioen, want Het Circus (de Britse Geheime Dienst MI6), geleid door de almachtige Control had hem nodig.
Het verhaal speelt zich af in de winter van 1963. Een overgelopen Russische huurmoordenaar zet het Circus op het spoor van zijn inmiddels spoorloos verdwenen doelwit, die wel eens over voor het westen cruciale informatie zou kunnen beschikken. Control vraagt Smiley om te proberen meer gegevens van Suzanna, de assistente van het beoogde slachtoffer, los te krijgen.
Auteur
Nick Harkaway (1972, pseudoniem van Nicholas Cornwell) is de jongste zoon van David Cornwell oftewel John le Carré. Hij studeerde onder meer filosofie, sociologie en politieke wetenschap in Cambridge en werkte in de filmindustrie voordat hij ging schrijven. Vanaf 2012 publiceerde hij een aantal romans en boek over digitale verandering in de maatschappij.
In 2021 verzorgde Harkaway de postume publicatie van zijn vaders boek Silverview. Volgens hem wilde zijn vader dat zijn nalatenschap zou worden voortgezet. Dat deed Nick dan ook met deze ‘echte Smiley’, die zich afspeelt tussen de klassiekers The Spy Wo Came in from the Cold Spion aan de muur 1963) en Tinker Tailor Soldier Spy (Edelman, bedelman, schutter, spion 1974). Harkaway maakt het zich daarmee niet gemakkelijk. Is zijn Smiley wel geloofwaardig? Maar, hij groeide op met George. Hij schoof in allerlei vormen bij ons aan tafel, als een vriendelijk spook…Het was alsof Smiley al klaarstaat: ik was aan de late kant, maar hij had geduldig afgewacht. ‘Als je eindelijk zover bent, Nicholas, kunnen we aan de slag.’ Mijn Smiley is die van mijn vader, maar ook de Smiley die we allemaal collectief hebben leren kennen (uit de verschillende vertolkingen door onder andere Sir Alec Guinness)..
Tot ongenoegen van zijn vrouw Ann keert Smiley tijdelijk terug tot het Circus, waar hij zijn positie van gepensioneerde benut om geheel op eigen, onorthodoxe wijze te werk te gaan. Dat brengt hem naar Berlijn, Wenen en zelfs, tegen de uitdrukkelijke orders van Control, in Hongarije, dus achter het IJzeren Gordijn, waar Smiley’s aartsvijand Karla aan de touwtjes blijkt te trekken.
Het valt niet mee een boekenreeks helemaal in de geest van de originele auteur voort te zetten. Qua plot en vooral qua sfeertekening van zowel het Circus, als van de toestand achter het IJzeren Gordijn is Harkaway daar prima in geslaagd. Het verhaal is wel behoorlijk gecompliceerd, maar dat zijn we ook van Le Carré gewend.
Op het cover van het boek staat Een John le Carré thriller. Het lijkt daarmee waarschijnlijk dat Nick Harkaway van plan is het niet bij dit ene boek te laten. Gezien de lovende kritieken, onder meer van The Guardian en Ian Rankin, waar ik het van harte mee eens kan zijn, iets om naar uit te kijken.
Nick Harkaway – De aartsvijand. Een John le Carré thriller. Vertaald uit het Engels (Karla’s Choice) door Gerda Baardman en Lyda Visser. ISBN 978-90-210-4872-7, 317 pagina’s, € 22,99. Amsterdam: Luitingh-Sijthoff 2024.