Etnische zuivering in de praktijk
Vreedzaam samenleven van etnische groepen in Indiaas grensdorp wordt gruwelijk verstoord door desastreuze invloeden van een plotseling uitgebroken burgeroorlog.
Op 14/15 augustus 1947 werd het toenmalige Brits-Indië opgedeeld in de onafhankelijke staten India en Pakistan, de zogenaamde Partition. Hierdoor kwam een enorme vluchtelingenstroom op gang en verloren honderdduizenden mensen het leven. Veel in India wonende moslims vertrokken naar Pakistan en veel hindoes en sikhs in de omgekeerde richting.
In het slaperige Indiase dorpje Mano Majra, niet ver van de grens met Pakistan, leefden moslims, sikhs en hindoes eeuwenlang vreedzaam naast elkaar. Het tempo van het dagelijks leven werd bepaald door het stoppen van de treinen: ’s ochtends die van Delhi naar Lahore en ’s avonds die van Lahore naar Delhi.
En dan wordt plotseling de plaatselijke geldschieter door een ‘externe’ roversbende vermoord. De kleine crimineel Juggut Singh wordt verdacht, hij heeft geen alibi, want hij had in het veld seks met een moslimmeisje en wilde haar reputatie niet bezoedelen.
Onderwijl krijgt het dorp bezoek van Hakun Chand, een hoge bestuursambtenaar met een voorliefde voor jonge meisjes. En ook Iqbal arriveert, een jonge linkse activist, die erop uit is gestuurd om de revolutie te prediken.
Chand, een ervaren opportunist, besluit zowel Juggut als Iqbal te laten arresteren. Opeens arriveert er een ‘dodentrein’ uit Pakistan en slaat ook in Mano Majra de vlam in de pan. Als de moslims niet snel vluchten moeten ze vrezen voor hun leven…
Auteur
Khushwani Singh (1915-2014) was een Indiase schrijver, journalist en parlementariër. Dit boek, dat stamt uit 1956, was zijn debuut. Het behoort thans tot de belangrijkste romans uit de Indiase literatuur. Het voorwoord van de ‘kritische moslima’ van Pakistaanse afkomst Naema Tahir is beslist de moeite waard.
De ontwikkelingen volgen elkaar snel op in de dagen na het arriveren van de trein zonder levende passagiers. Dan treedt ook nog de rivier buiten zijn oevers na langdurige regenbuien. Kan Chand een bloedbad voorkomen? Moet hij de arrestanten opofferen of juist vrijlaten? En wat doen de inwoners als zij worden geconfronteerd met ophitsers ‘van buiten’? Kunnen de moslims uit het dorp nog op tijd vluchten naar het ‘veilige’ Pakistan? Is er nog ruimte voor gezond verstand?
Een beklemmend, goedgeschreven verhaal over een tragische periode uit de wereldgeschiedenis en de gevolgen daarvan voor gewone, vredelievende dorpsbewoners. Overigens staat de snelle polarisatie niet alleen. Er bestaat een tv-film over hetzelfde proces tussen rooms-katholieke en orthodoxe inwoners van Bosnië-Herzogovina na het opsplitsen van het voormalige Joegoslavië.
Je legt dit indrukwekkende boek niet gemakkelijk weg.
Khushwani Singh – Trein naar Pakistan. Vertaald uit het Engels (Train to Pakistan) door Ankie Blommesteijn. Voorwoord: Naema Tahir. ISBN 978-90-488-3613-0, 235 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Hollands Diep 2017.