Wrede wroeging
In 1965 ontsnapt een spion aan de Indonesische terreur, maar niet aan het schuldgevoel over zijn mogelijk lafhartig optreden.
Nicolaas den Herder is voor een kwart pinda als hij in 1942 in een vrouwenkamp op Celebes wordt geboren. Zijn moeder Anika is Nederlandse, zijn vader een halfbloed. Voor Anika’s ogen werd haar echtgenoot door de Jappen onthoofd. Onder dit traumatisch gesternte beleeft hij zijn eerste levensjaren.
Na drie jaar in een interneringskamp neemt zijn moeder het jongetje eerst mee naar Nederland en anderhalf jaar later naar de Verenigde Staten. In Los Angeles krijgt Nic een stiefvader, Michael, en een nieuwe opa en oma die hij Poppa en Nina mag noemen. Tenslotte krijgt hij nog een halfbroertje Bud. Voor Nic breekt een redelijk stabiele periode aan. Het duurt echter niet lang of moeder Anika en stiefvader Michael nemen de kuierlatten naar Nederland en laten de grootouders en de twee kleinkinderen achter. Als Nicolaas twaalf jaar is weet zijn moeder te regelen dat haar oudste zoon naar Nederland overkomt.
Nic groeit op en studeert economie. In dienst van een consultantbureau wordt hij in 1965 uitgezonden om op Java voor multinationals spionagewerkzaamheden uit te voeren. In Indonesië lopen de spanningen hoog op. Het leger vreest een communistische revolte en pleegt een coup. Iedereen die ook maar iets met het communisme van doen had wordt over de kling gejaagd. Een miljoen mannen, vrouwen en kinderen vinden de dood.
In deze hectiek moet Nicolaas, die zich daar John Harper laat noemen, leven en overleven. Dit leidt uiteindelijk tot een persoonlijk drama waarvoor het menselijk geweten geen uitweg weet. Onder barre omstandigheden lukt het hem terug te keren naar Nederland. Hij krijgt er een kantoorbaan.
Ruim dertig jaar later willen zijn superieuren dat hij weer voor actieve dienst naar Indonesië gaat. Hij ontmoet op Bali de Belgische Rita. Ook zij heeft een pijnlijk verleden. Ze zien hun gewetensnood onder ogen.
Auteur
Louise Doughty (1963) is een Britse schrijfster van romans en toneelstukken. Ze werkt als journalist voor onder andere de BBC. Dit nieuwste boek is een indringende roman over wroeging na gebeurtenissen die menselijkerwijs niet te regisseren zijn. Over het wegpoetsen van schuldgevoel na deelname aan massamoord.
Centraal staat de machtsstrijd in Indonesië in 1965 waar door verraders en dodenlijsten honderdduizenden vaak willekeurige slachtoffers werden afgemaakt, verbrand en opgehangen. In hoeverre is bij een dergelijke terroristische slachting het individu nog aansprakelijk? Ook als de wreedheid vele tientallen jaren geleden plaatsvond, blijven we tobben.
Een meesterlijke vertelling.
Louise Doughty – Zwart water Vertaald uit het Engels (Black water) door Ine Willems ISBN 978-90-452-1343-9, 320 pagina’s, € 19,99. Uithoorn: Karakter Uitgevers 2017.