Ellen Heijmerikx – Wij dansen niet. ISBN 978-90-468-1059-0, 191 pagina’s, 16,95. Amsterdam: Nieuw Amsterdam.
Een beklemmende en meeslepende roman over de desastreuze werking van religieus fundamentalisme op een dromerig meisje.
De dromerige Janne is de hoofdpersoon in dit boek. Ze groeit op in een kerkelijk meelevend arbeidersgezin met een assertieve moeder, een vriendelijke en slimme vader en een eigenwijze oudere broer IJze. Plotseling worden haar ouders zo gegrepen door een religieuze sekte dat ze hun leven radicaal omgooien. Ineens is de radio verdwenen en in plaats daarvan krijgen de kinderen een gitaar en een blokfluit om zelf muziek te maken. Haar moeder scheurt bepaalde foto’s uit haar trouwalbum of kleurt de blote halzen bij. Janne mag niet meer meespelen in het toneelstuk van school en ze wordt een buitenbeentje. ‘Wij dansen niet’, voegt ze haar juf toe. Haar vader verbrandt alles wat ‘zondig’ is: boeken, sigaren, speelkaarten, haarlinten, een pop met vrouwelijke rondingen, nylonkousen. Hij wordt voorganger van de plaatselijke groep en stijgt daarmee in status. Binnen het gezin eist hij nu gehoorzaamheid van zijn vrouw en Janne krijgt regelmatig van hem met de houten of de ijzeren pollepel voor de billen als ze zich ‘misdraagt’, bijvoorbeeld door IJze te begluren als die zich baadt in de teil. Vroeger sloeg Janne’s vader zijn kinderen nooit, maar nu helpt dit volgens hem hen ‘het verschil te leren kennen tussen goed en kwaad’. Daarom ‘tuchtigt God degene die hij liefheeft’. Itsje, een nogal liefdeloze buitenlandse ‘zuster’ die helpt in de huishouding en heel streng is in de leer, moedigt hem aan hen lijfelijk ‘voor hun zonden’ straffen. Janne op haar beurt tuchtigt haar konijn onder het uitspreken van vrome teksten. Als er een zusje, Jette, wordt geboren begint IJze te rebelleren. Volgens Janne heeft de duivel hem te pakken. Ze wordt nu helemaal geobsedeerd door de ‘reinheid’ van Jette…
Ellen Heimerikx kent het milieu waarover ze schijft uit ervaring en weet mede misschien daardoor als geen ander de lezer mee te slepen in een verhaal dat mij doet denken aan een Grieks drama. Ik heb het achter elkaar uitgelezen.
Dit boek is tevens uitgebreid besproken in de boekenrubriek LeesKost van het programma PuurCultuur op MeerRadio (woensdag 16 november 2011).