Oorlogstrauma
Het leven van een militair verandert ingrijpend na zijn missie in Libanon.
Als enig kind in het katholieke Limburg gaat Serf (Servaas) Smeesters na de lagere school op aandringen van de kapelaan naar het gymnasium. Dit leidt tot grote ruzies met zijn vader, die als kompel in de mijnen werkt. Na zijn diploma gaat hij in militaire dienst en meldt hij zich vrijwillig voor uitzending naar Libanon.
In de vrije weekenden tijdens de opleiding wil Serf niet naar huis in Limburg, maar gaat met zijn kameraad Louis naar Groningen, waar hij kennis maakt met Elsje met wie hij die tijd vrolijk doorbrengt. Na ruim een jaar als soldaat in Libanon komt Serf gewond terug. Bij een operatie worden er scherven uit zijn hoofd gehaald.
Na het overlijden van zijn vader, gaat hij bij zijn moeder in Brunssum wonen. Als vijftiger leeft hij van een uitkering. Het grootste deel van de dag ligt hij op bed, vaak met knetterende hoofdpijn. Alleen ’s middags staat hij op en vertrekt naar het café van zijn jeugdvriend Joep en diens vrouw Trees.
Bij een toevallige ontmoeting in Maastricht met Elsje vertelt zij hem dat zij zijn brieven uit Libanon nog heeft. In het tweede deel van het boek lezen we die correspondentie, die ze bij hem heeft laten bezorgen. Zijn eigen herinneringen aan die tijd zijn gewist.
Auteur
Klaas Swaak (1935) was directeur van een LOM-school en van 1992-1998 PvdA-wethouder van sociale zaken in Groningen. Hij vertrok om gezondheidsredenen en publiceerde een dagboek over zijn perikelen in het lokaal bestuur. Hij is onder meer de auteur van een aantal verhalen over de Tweede Wereldoorlog. In 2014 verscheen zijn roman Op de helling.
In een gesprek met Joep en Trees wordt komt hij achter de reden waarom zijn vader hem een miserabele jeugd heeft bezorgd. Met zijn moeder, die de brieven aan Elsje inmiddels ook heeft gelezen, komt hij eindelijk tot een echt gesprek. Zij vertelt over haar ongelukkige huwelijk en geeft hem de raad om met Elsje alsnog iets van zijn leven te maken. Een keuze waarvoor zij in haar tijd in dat katholieke Limburg de moed niet heeft gehad.
In dit boek komen de consequenties van een eenzame jeugd en uitzending naar Libanon naar voren. In de brieven aan Elsje beschrijft Serf de omstandigheden waaronder de bewoners leven en waarom er al veel jongeren het land verlaten hebben. Het schrijnende is dat de hoofdpersoon zelf zijn eigen land de rug wilde toekeren omdat hij ongelukkig is. Maar juist daardoor is zijn leven de laatste 30 jaar vanwege het oorlogstrauma tot een hel geworden. Of hij de keuze maakt om met Elsje verder te gaan blijft een vraag.
Door de moeiteloze overgangen tussen de jeugd van Serf, zijn militaire diensttijd en uitzending naar Libanon en de jaren daarna geeft de auteur een extra dimensie aan het begrip oorlogstrauma.
Klaas Swaak – De veteraan. ISBN 978-94-6365-043-4, 214 pagina’s, € 18,50. Leeuwarden: Uitgeverij Elikser 2018.