Geliefdes als historische piketpaaltjes
Een biografie van de beroemde Vlaamse schilder vanuit vrouwelijk perspectief.
‘Ze was de wanhoop nabij. Ze werd ziek, depressief en alsmaar agressiever. Ze maakte ruzie met het personeel, sloeg om zich heen, was onrechtvaardig en nukkig, opvliegend en onberekenbaar. En ze dronk. Steeds meer. De hofdienaars roddelden erop los. Op een dag zou de gnädige Prinzessin wankelend in de vlammen van de open haard verkoold zijn als haar meiden haar niet tijdig hadden opgevangen. Gênant.’
Het gaat over Anna van Saksen de tweede vrouw van Willem de Zwijger die een fatale liaison onderhield met Jan Rubens, de vader van Peter Paul Rubens. De beroemde schilder en onze latere prins Maurits zouden er een gemeenschappelijk halfzusje aan over houden. Met Anna van Saksen zou het faliekant aflopen.
Peter Paul Rubens (1577-1640) werd in Duitsland geboren. Zijn vader Jan was met zijn gezin gevlucht voor de Spaanse represailles die in Vlaanderen iedereen troffen die verdacht werd van reformatorische sympathieën. In Duitsland vielen zijn vader en Anna van Saksen in elkaars armen met alle gevolgen van dien. Jan Rubens ontsnapte te nauwer nood aan executie en Anna van Saksen wachtte opsluiting totdat haar geestelijke vermogens uiteindelijk definitief braken en ze stierf. Vader Rubens werd overigens ook jaren opgesloten en beroofd van zijn kapitaal. Intussen moest moeder Maria in Keulen alle zeilen bijzetten om voor haar kinderen te zorgen en haar man vrij te krijgen. Zij had al gauw haar man zijn misstap vergeven en wilde niets liever dan als gezin terugkeren naar Antwerpen.
De jongste zoon van Jan Rubens en Maria Pypelinckx kwam met zijn talent op de juiste plaats en het juiste moment. Na het Concilie van Trente was de contrareformatie ingezet en Peter Paul Rubens zou deze stroming met zijn kunst briljant ondersteunen. Bovendien was er na de vernielingen van de beeldenstorm grote behoefte aan nieuwe kunstwerken. Rubens profiteerde hiervan.
Mede omdat hij als schilder gaandeweg in alle belangrijke Europese hoven verscheen, ontwikkelde Rubens zich niet alleen als kunstenaar, maar ook als diplomaat en werd hij een invloedrijk man. Zijn onderhandelingsstijl dwong respect af. Zo was hij een van de weinigen die Maria de Medici niet alleen portretteerde, maar ook met deze uitgesproken lastige tante on speaking terms was.
Auteur
Rosine de Dijn (1941) werd geboren in Antwerpen. Ze werkt als journaliste in Duitsland waar ze voor de radio documentaires maakt.
Ze beschrijft de levensloop van de Vlaamse barokschilder aan de hand van korte biografieën van de vrouwen die voor Rubens van belang zijn geweest. Daarbij gaat terecht veel aandacht uit naar zijn moeder Maria en zijn twee vrouwen Isabella Brant en de piepjonge Hélène Fourmant. Ook wordt uitvoerig stil gestaan bij Anna van Saksen met wie zijn vader een relatie onderhield die diens leven zou verwoesten
Het boek (met illustraties, bronverwijzing en register) is een uitstekend gedocumenteerde historische vertelling. De prettige en soms smeuïge schrijfstijl levert een goed leesbare biografie op.
Rosine de Dijn – De vrouwen van Rubens. ISBN 978-94-631-0379-4, 320 pagina’s, € 24,99. Kalmthout (B): Uitgeverij Polis 2018.