Tropen trotseren
Van 1904 tot 1907 vergezelde een jonge vrouw haar echtgenoot tijdens een dienstreis door Belgisch Kongo.
Gabrielle Deman begreep dat een huwelijk met Albert Sillye de enige manier zou zijn om te ontsnappen aan een voorspelbaar en saai burgermansbestaan in Antwerpen of Brussel. Samen met hem wilde Gabrielle dolgraag als fotograaf en wetenschapper mee op ontdekkingsreis door donker Afrika.
Albert Sillye had als bastaard in zijn familie redenen genoeg om als koloniaal ambtenaar, als commandant van de Force publique, een carrière in het nog braakliggende Belgisch Congo te ambiëren.
Voordat Sillye voor een expeditie van drie jaar naar Afrika vertrekt verlooft het stel zich. Gabrielle Sillye-Deman zal 1000 dagen op de terugkeer van Albert moeten wachten. Als in 1904 het huwelijk is gesloten vaart het echtpaar af naar de Kongo om in 1907 terug te zijn in België.
Pas op 15 november 1908 werd Belgisch Kongo een echte kolonie. Daarvoor was het gebied sinds 1885 bekend onder de naam Onafhankelijke Congostaat en werd door koning Leopold II geregeerd als een soort privé-landgoed van bijna 2 ½ miljoen vierkante kilometer.
Het is de koning er alles om te doen zijn land te exploreren, was het niet om rubber of ivoor, dan toch zeker om zijn internationaal prestige. De ruim duizend aanwezige Belgische ambtenaren en onderdanen hebben de handen vol. Niet alleen het aanleggen van spoorwegen en plantages, maar ook het zich van het lijf houden van opdringerige Engelsen, Fransen en Arabieren is dagelijkse kost.
Wanneer Gabrielle samen met Albert in Kongo arriveert kost het haar nog heel wat overredingskracht om aan de Belgische vicegouverneur uit te leggen dat het de bedoeling is dat ze met haar man mee het binnenland intrekt. Ze zegt tegen hem: Met alle respect, maar ik heb deze hele weg naar Kongo niet afgelegd om gezelschapsdame te worden in een koloniale villa, hoe schitterend uw woning en hoe aangenaam uw gezelschap ook moge zijn. Ik ben gekomen om het echte Afrika te zien in het gezelschap van Albert, mijn favoriete gids door het leven en door dit land. Ik heb universitaire wetenschappen gestudeerd, ik kan eerste hulp toedienen, ik ken alle koloniale materie uit het hoofd, ik kan omgaan met een jachtgeweer, ik fotografeer, ik kan dieren opzetten. Het museum voor Natuurwetenschappen rekent op mij enz. enz.
Auteur
In een waarachtige vertelling zonder romantische opsmuk laat de pen van Herlinde Leyssens (1968) de stem van Gabrielle spreken, of laat zij ons meelezen met de briefwisselingen tussen de Kongo en het moederland België. De schrijfster heeft de roman gebaseerd op een indrukwekkende lijst van historische bronnen en brieven uit de nalatenschap van Gabrielle. Zo ontstaat een boeiend beeld van een continent dat door blanke veroveraars ruw wordt wakker geschud. Waarschijnlijk was Sillye-Deman de eerste vrouwelijke blanke die toeschouwer was van deze ontwikkeling. Het resultaat is een adembenemende avonturenroman zonder enige fictie.
Een bijzonder document.
Herlinde Leyssens – Kongo korset. ISBN 978-94-6001-653-0, 423 pagina’s, € 22,50. Antwerpen: Uitgeverij Vrijdag 2018.