Een droom in duigen
Prins Albert en koningin Victoria zien dynastieke huwelijken tussen hun kinderen en leden van de Europese koningshuizen als een waarborg voor vrede. De werkelijkheid zal anders blijken te zijn.
De koningin. Als men dit woord in de 19e eeuw gebruikt, weet iedereen over wie het gaat: koningin Victoria van Groot-Brittannië. Ruim drieënzestig jaar heeft zij op de troon gezeten en daarmee haar stempel op de geschiedenis van Europa gedrukt.
Met haar Duitse man Albert krijgt ze negen kinderen. Het is vooral zijn gedachtegoed dat ervoor zorgt dat hun nageslacht uitgehuwelijkt wordt aan de bezitters van de Europese tronen. Zo trouwt de oudste dochter Vicky met de Duitse keizer Frederik III. Hij was al terminaal ziek toen hij tot keizer werd gekroond en na negenennegentig dagen werd hij in 1888 opgevolgd door hun oudste zoon Wilhelm II.
Na de vroege dood van Albert (hij werd slechts 42 jaar) dompelt Victoria zich in de rouw. Vicky schrijft in haar dagboek: Moeder huilt heel veel. Ze slaapt altijd met met papa’s mantel om zich heen, zijn geliefde rode rijkostuum naast haar en wat kleren van hem in het bed.
Victoria zet zich met hart en ziel in om Alberts plannen voort te zetten. Nu haar kinderen met hooggeplaatste lieden zijn getrouwd richt ze zich op de kleinkinderen. Voor de zoon van kroonprins Albert Edward heeft ze de plichtsgetrouwe prinses May in gedachten. Onder druk verlooft Eddy zich met haar, maar slechts enkele weken voor het huwelijk komt hij te overlijden. Voor May is dit een ramp: ze is al 25 jaar en de huwelijkskansen lijken te verdwijnen. Eddy’s broer George is nu de tweede in lijn als troonopvolger. Hij wil graag zijn levenslustige nicht Missy huwen, maar wordt door haar afgewezen. Nu komt de koningin weer in actie en weet hem ervan te overtuigen dat hij voor het landsbelang een huwelijk moet sluiten met May.
Auteur
Deborah Cadbury is een Britse historica die al veel boeken op haar naam heeft staan. Voor de BBC heeft ze een groot aantal documentaires gemaakt waarvoor ze internationale prijzen heeft gewonnen, onder andere een Emmy Award. In 2013 ontving ze een eredoctoraat van de universiteit van Birmingham.
De tsarevitsj (oudste zoon van de tsaar) Nicolaas is dolverliefd op Alix, de lievelingskleindochter van Victoria. Zij waarschuwt haar voor een leven in dat verre Rusland en de moeilijke positie die ze dan krijgt. Alix wijst Nicolaas in eerste instantie af, mede door het feit dat ze zich dan moest bekeren tot de Russisch-Orthodoxe kerk. Maar de autocratische keizer Wilhelm II dringt op een huwelijk aan om de banden tussen Duitsland en Rusland aan te halen. Uiteindelijk zwicht Alix en wordt het huwelijk met pracht en praal gesloten.
De tijdgeest verandert echter snel. In heel Europa lijdt het volk onder de onderdrukking en slechte leefomstandigheden, terwijl de gekroonde hoofden en hun familie in weelde leven. Opstanden breken uit. Moordaanslagen worden gepleegd. Het dieptepunt is de afslachting van de tsaar en zijn gezin. Het Europa dat Albert en Victoria voor ogen stond is voorgoed verdwenen.
Wat dit boek zo bijzonder maakt, zijn de fragmenten uit dagboeken en brieven die de schrijfster citeert. Zo worden de hoofdpersonen mensen van vlees en bloed, blauw bloed weliswaar, maar toch. Hun ideeën, hun plichten, maar ook hun zorgen komen zo tot leven.
Wie geïnteresseerd is in geschiedenis, en dan met name in de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog, komt zeer aan zijn trekken.
Deborah Cadbury – Koningin Victoria als huwelijksmakelaar. Haar kinderen en kleinkinderen op Europese tronen. Vertaald uit het Engels (Queen Victoria’s Matchmaking) door Roelof Posthuma. ISBN 978-90-468-2333-0, 428 pagina’s, € 35,99. Amsterdam: Nieuw Amsterdam 2018.