Avonturen uit de Griekse oudheid
Over onder meer Perseus, Heracles, Orfeus, Jason, Oidipous en Theseus.
Naast de Bijbelse verhalen hebben de Griekse mythen en sagen onmiskenbaar een stempel op onze Westerse beschaving gedrukt. Wie, zoals uw recensent, het geluk heeft gehad al op de lagere school van een meester die prachtig vertellen kon, ook over dit onderwerp, heeft heel wat geestelijke bagage meegekregen. De meester raadde me aan er zelf over te gaan lezen en zo kreeg ik het inmiddels klassieke boek van Gustav Schwab* in mijn bezit. Ik heb het stuk gelezen en later zelf een nieuwe druk gekocht, zodat ik alles nog eens rustig kon bestuderen. Ook fungeerde het als naslagwerk. Veel heb ik sindsdien tot mij genomen over de Griekse goden, godinnen, helden en monsters. En nu is er het werk van meesterverteller Stephen Fry.
Auteur
Stephen Fry (1957) is een Engelse acteur, journalist, schrijver, tv-presentator en filmregisseur. Hij schreef onder meer een aantal romans. Vorig jaar verscheen van zijn hand Mythos. De Griekse mythen herverteld, met de fascinerende verhalen over de Oppergod Zeus, zijn jaloerse gemalin Hera, de verschillende goden en halfgoden, bosnimfen, geesten, monsters en alle mogelijke tussenvormen tussen mens en god. Deze verhalen hebben veel lezers mateloos geboeid, net in het minst door de ‘losse’ en vrolijke schrijftrant van de auteur. Het boek werd, zoals men dat pleegt te noemen, een onverbiddelijke bestseller. Dit boek is het vervolg.
Deze keer gaat het op de eerste plaats niet over de Olympiërs, maar over sterfelijke mensen. De goden en godinnen bemoeien er zich overigens regelmatig tegenaan en niet altijd ten gunste van de held, zeker als deze één van hen per ongeluk had beledigd.
En dan zijn er nog de raadselachtige orakelspreuken. Zo krijgt een koning nogal eens te horen dat hij door een familielid gedood zal worden. Ondanks rigoureuze maatregelen om zoiets te voorkomen krijgt het orakel uiteindelijk altijd gelijk. Eén en ander werd bemoeilijkt door het feit dat er geen groter zonde is dan het doden van een bloedverwant. Kinderen, die in de toekomst bedreigend zouden kunnen zijn, groeien ver van huis op. Maar ze keren na veel omzwervingen vroeger of later terug met als uiteindelijk resultaat het eind van de koning.
Over die helden en hun omzwervingen gaat dit boek. Ondertussen moeten er vaak zware opdrachten worden vervuld, vaak om een prinses te kunnen huwen. Een gegeven dat ook in veel sprookjes uit de hele wereld voorkomt. Zo beloofde Perseus, zoon van Zeus bij een prinses, bijvoorbeeld het hoofd van de wrede Medusa aan een koning en hij vervulde deze belofte met behulp van de god Hermes. Heracles was weer een nazaat van Perseus. Omdat hij in een vlaag van waanzin zijn vrouw en twee kinderen had gedood moest hij boete doen: De Werken van Heracles. Hij mestte onder andere op rigoureuze wijze de stallen van Augias uit en ontvoerde Cerburus uit de hel. Daarna redde hij de Goden van de aanval door de Giganten.
Bellerofon wist het vertrouwen van het gevleugelde witte paard Pegasus te winnen en samen beleefden zij veel mooie avonturen. Maar helaas, zoals met veel helden liep het ook met hem slecht af. Weinig helden sterven rustig in hun bed na een lang en gelukkig leven.
Het verhaal van de verliefden Orfeus en Eurydike is bekend. Maar het wordt in dit boek nog eens op smakelijke wijze, voorzien van sappige details, naverteld.
Uiteraard ontbreekt Jason met zijn queeste naar het Gulden Vlies niet. En de vurige Medea. En de heldin Atalante. Bij Oidipous gaat de schrijver in op de Griekse klassieke treurspelen en komt zelfs Sigmund Freud om de hoek kijken.
En dan de grote held Theseus, die gezien wordt als de grondlegger van Athene. Hilarisch is het verhaal van de worstelpartij met een reus waarin de held in diens scrotum beet. Je vraagt je wel af op welke bron de verteller dat heeft gebaseerd, maar het is een fraai verhaal. Hier lezen we ook van het bed van Prokrustus, waaraan de afmetingen van de ‘gasten’ werden aangepast. Jason geeft hem een koekje van eigen deeg. En het tragische verhaal van Daidalos en Ikarus, die even dachten dat ze konden vliegen.
Na twee delen ontbreken nog bijvoorbeeld de Trojaanse Oorlog en het reizen van Odysseus. Mogen we hopen op een vervolg?
Fry bewandelt veel zijpaden, maar dat is niet erg. Omdat de Griekse mythologie veel kunstenaars door de eeuwen heen heeft geïnspireerd zijn daarvan een aantal mooie illustraties opgenomen.
Als lezer neem je op een smakelijke wijze ontzettend veel interessante informatie tot je. Chapeau.
Stephen Fry – Helden. De grote avonturen uit de Griekse mythologie. Vertaald uit het Engels (Heroes. Mortals and Monsters, Quests and Adventures Mortals and Monsters, Quests and Adventures Mortals and Monsters, Quests and AdventuresMortals and Monsters, Quests and Adventures) door Ineke van den Elskamp, Frits van der Waa, Pon Ruiter en Henny Corver. ISBN 978-94-004-0293-5, 475 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Thomas Rap.