Koreaans restaurant in Osdorp
Wie weet waar juffrouw So is gebleven?
De Noord-Koreaanse Jin-kyoung is acht als ze ziet dat haar broer drie jongens doodschiet. Het ziet er allemaal heel akelig uit. Vooral omdat de drie jongens zijn vrienden zijn, maar nu opeens in vijanden zijn veranderd, in Amerikanen. Als de derde jongen na het schot nog niet dood is, vernedert haar broer hem zwaar. De gewonde Amerikaan wordt behandeld als een hond, wordt geschopt, moet blaffen, op vier poten lopen, graven… Als hij in tranen dreigt uit te barsten wordt hij opnieuw vernederd: honden huilen niet. Jin-kyoung vlucht naar huis, zwaar onder de indruk.
Haar leven verandert als haar vader, een beroemd wetenschapper, overlijdt. Het gezin, dat tot zijn dood veel voordelen genoot, vervalt tot armoe. Jin-Kyoung besluit de beste van alle goeden te worden, om haar vader en de Grote Leider van het vaderland te eren. Ze wordt voor haar inspanningen beloond en uitgekozen om met een groep meisje naar Nederland te gaan. Daar mogen zij, als serveerster en danseres in een restaurant in Osdorp, hun cultuur helpen verspreiden en Nederland vertellen over de indrukwekkende prestaties van de Eeuwige President, de Grote Leider en de Revolutie die mensen redt.
Maar het verblijf in Amsterdam wordt geen succes. Geen van de meisjes krijgt de kans Nederland te ontdekken. Ze worden als gevangenen bewaakt. Er ontstaat een ernstige crisis. De groep moet terugkomen naar het vaderland. Maar juffrouw So, een van hun leidsters, blijft achter en is onvindbaar. Dat leidt, terug in Pyongyang tot langdurige, strenge verhoren. Vooral Yin-Kyoung krijgt het zwaar te verduren omdat zij het goed vinden kon met de verdwenen juffrouw So. Alles draait daarbij om de vraag waarom zij – en ook de anderen – eigenlijk wilde vertrekken. Waren hun motieven vaderlandslievend of speelden andere zaken een rol?
Auteur
Anne Moraal (1987) woonde een aantal maanden in Zuid-Korea en reisde twee jaar geleden naar Noord-Korea om research te doen voor dit boek. Ze is eindredacteur van het VPRO-radioprogramma Nooit meer slapen. Dit boek is haar debuut.
Bij vlagen schept de auteur een mooi beeld van het leven in Noord-Korea, vooral waar ze vertelt uit de jeugd van haar ouders en haar eigen jonge jaren. Daarna wordt het verhaal, onder meer door de lange delen verhoor die erin zijn opgenomen, traag en bij vlagen saai en chaotisch. Het verhaal is niet overal even boeiend, wie hoopt op een boek over het echte leven in het gesloten Noord-Korea, komt bedrogen uit. Daarmee is het onderwerp vaak boeiender dan de uitwerking van het verhaal.
Moraal kan zeker schrijven, maar weet toch te weinig de lezer bij de strot te grijpen. Ontroerend vond ik de manier waarop Jin-Kyoung als kind reageert op de dood van haar geliefde vader. Ze ziet mensen komen en gaan terwijl ze naast zijn opgebaarde lichaam zit. Zelf durft ze hem niet aan te raken, zoals anderen wel doen. En dan besluit ze, de dag voor zijn begrafenis, haar vader voor te lezen. Ze pakt een van zijn dikke, wetenschappelijke werken en begint. Vijfhonderd pagina’s lang spreekt ze de taal van haar vader, als ultiem afscheidsgeschenk. Een schitterend beeld!
Op en af, dat is de conclusie na het lezen van dit boek. De auteur heeft een poging gewaagd de cultuurkloof te beschrijven, maar is daarin niet geheel geslaagd. Een bij vlagen mooi boek, dat toch wel.
Anne Moraal – Honden huilen niet. ISBN 978-90-4884-625-2. 238 pagina’s, €21,99. Amsterdam: Lebowski Publishers 2019.