Is mijn leven mislukt?
Een man op leeftijd maakt de balans op van zijn leven. Veel heeft hij niet bereikt. Is het mislukt?
In deze dichtbundel over een man op leeftijd die terugblikt op zijn verleden komen zeer verschillende onderwerpen aan bod. Vaak komen we tegen dat bepaalde doelen niet werden bereikt. Hij verzucht in een vers Was hij maar zo’n durfal. De zee komt veel voor, maar wel steeds in een andere betekenis. Naast de zee speelt ook ‘water’ een grote rol. Opvallend is dat er vaak dieren voorkomen. Zo heeft hij het liefdevol over zijn paard. In de vergelijkingen worden veel dieren genoemd: walvis, olifant, goudvis, hond, dolfijnen, meeuwen, rendieren, inktvis, otter, leeuwen en tijgers. Ook de mislukte liefde komt aan bod, evenals het soldaat zijn en de oorlog, de verwoeste stad en de dood.
Auteur
Jacobus Bos (1943) debuteerde in 1969 met een verhalenbundel. Hij ontving in 1974 de Anna Blamanprijs voor Dagelijkse geest. Hij schreef ook verscheidene dichtbundels. Zijn debuutbundel Mijn blauwe evenbeeld verscheen in 1987. Hij publiceerde daarnaast gedichten in de tijdschriften Revisor, De Gids en Tirade. Dit is zijn negende bundel.
De zee speelt een grote rol in het leven van de dichter. Hij ervaart de zee steeds op een andere manier. De zee kan angstaanjagend zijn in de zee barst de woede van de golven los, je kunt er de dood in vinden:
Maar waarom rijdt hij dan de zee in
alsof daar dringend op hem wordt gewacht.
Schepen kunnen vergaan, Tot het schip voor eeuwig is verdwenen en deze weer alleen is met haar storm. De zee vormt ook een grens, hij zal de overkant nooit halen. Al weet ik dat ik de overkant nooit zal halen.
De diepere boodschap die naar voren komt is dat de persoon in de gedichten heel vaak zijn doelen niet heeft bereikt, dat hij zich in zekere zin als mislukt beschouwt. Een aantal citaten:
die steeds het leven wil doorgronden
maar niet verder komt dan de nevel
de man die ik had willen worden, maar de kracht niet voor had
zijn zoektocht naar wat onvindbaar was, een wereld die hem volkomen vreemd is, waar hij zich thuis voelt noch thuishoort.
De titel van de bundel suggereert gedichten die een filosofie over het leven bevatten, maar daarnaar heb ik tevergeefs gezocht. Ze schetsen situaties die vaak handelen over mislukking en verloren liefde, maar er worden geen grote vragen gesteld over de zin van het bestaan, ook niet in het titelgedicht. De gedichten hebben vaak mooie titels die echter weinig met de inhoud te maken hebben.
De gedichten zijn heel toegankelijk. Het taalgebruik is eenvoudig, maar desondanks hebben de verzen veel zeggingskracht. De beeldspraak is soms wat gezocht:
alsof een zeemijn op een landmijn botst
en hij als een kangoeroe over het net springt
ik vlieg ik vlieg of ik van bladgoud ben
een rivier van rendieren in een woestijn van groen ijs
een bedauwde zee tussen ons in; als een woeste roos op mij wacht.
De dichter blijft soms niet in hetzelfde beeld, maar schakelt dan over op een ander. Een gedicht over een park schakelt ineens over naar een schip monter zingende golven omringen het schip dan gaat het weer terug naar het park enig verband ontbreekt. Dat werkt vaak verwarrend.
Ondanks enkele bezwaren is deze bundel heel prettig om te lezen en word je als lezer soms ontroerd en geraakt. Het is nu eenmaal poëzie en het is normaal dat je de dichter in zijn associaties en heel persoonlijke gedachten niet altijd kunt volgen. Het werk ademt een bepaalde sfeer van melancholie. Aangenaam is de humor.
Of een vis in een vat whisky kan leven
en of hij dan ook de smaak van whisky heeft.
Een bundel met sympathieke, toegankelijke gedichten.
Jacobus Bos – De waan en zin van het bestaan. ISBN 978-90-2842-784-6, 61 pagina’s, € 27,98. Amsterdam: Wereldbibliotheek 2019.