Paulus als theoloog en mens
Een historische biografie van de apostel Paulus. Een beschrijving van zijn belevenissen tijdens zijn reizen, ook zijn brieven worden uitvoerig besproken en geciteerd.
In dit boek over Paulus is sprake van nieuwe inzichten. Zo wordt benadrukt dat Gods genade geldt voor Joden en heidenen, samen behoren ze tot Gods volk. Paulus wordt hier gepresenteerd als Jood. Hij wil geen eigen godsdienst stichten maar de Joodse leer aanpassen. Veel aandacht is er voor de mens Paulus, zijn grote moed en uithoudingsvermogen. Heel uitvoerig wordt beschreven hoe hij heeft moeten lijden tijdens zijn soms jarenlange gevangenisstraffen. Ook aan zijn opvatting over de vrouw wordt aandacht geschonken. In deze boekbespreking zullen we aandacht geven aan enkele opvallende onderdelen van de biografie.
De auteur
N.T. (Tom) Wright (1948) is een vooraanstaande Britse nieuwtestamenticus. Hij was bisschop van Durham in de Anglicaanse Kerk (2003-2010). Momenteel is hij hoogleraar aan de Universiteit van St. Andrews (Schotland). Zijn belangrijkste werk is het vierdelige Christian Origins and the Question of God. In 2011 voltooide hij een commentaar op het Nieuwe Testament: de toegankelijke For Eveyone -reeks (in het Nederlands Voor iedereen – reeks). Ook schreef hij Goed nieuws. Hij wordt gezien als gematigd evangelisch. Zijn visie op de opstanding en wederkomst van Jezus is traditioneel.
Saulus van ijveraar tot apostel
Saulus was een radicale vervolger van de aanhangers van Jezus. Hij behoorde tot een fanatieke Joodse groep die strikt de regels van de Tora volgde. Zij beschouwden zichzelf als ‘rechtvaardigen’. Ze moesten ‘ijveren’ om het God mogelijk te maken zijn rijk op aarde te vestigen. Zij moesten hun zwaarden scherpen en klaar staan om in actie te komen. Actie tegen de slechte heidenen, tegen afvallige Joden, of Joden die compromissen sluiten. Gewelddaden in dit verband werden door God als een rechtvaardige daad beschouwd. Saulus deed hier vol overtuiging aan mee. Op weg naar Damascus krijgt Saulus een visioen waarin hij oog in oog komt te staan met Jezus van Nazareth. Wright geeft van deze gebeurtenis een fascinerende beschrijving. Volgens de schrijver gaat het niet om een bekering, dan verander je van religie. Hij bleef binnen het Joodse geloof, maar hij ging een stap verder. Israels God kwam zijn beloftes na, de Schriften waren vervuld.
Paulus en de Joden
Tom Wright benadrukt in dit boek heel sterk Paulus’ band met de Joden en hun religie. Hij bleef aansluiting zoeken. In elke stad begon hij te preken in de synagoge. In zijn toespraak trekt hij de lijn Adam, Abraham, de exodus, David, de ballingschap, de Psalmen en de messias. Als hij over de messias begint met kruisiging en opstanding haken de meeste hoorders af. Echt kwaad worden bepaalde Joden als hij zegt dat de Joodse wetten in Jezus en de Geest vervuld zijn en overbodig geworden. Toch zijn er ook veel Joden die tot geloof komen, bijvoorbeeld in Berea. Meestal is er woede. Paulus krijgt zelfs in Efeze een officiële Joodse bestraffing, veertig stokslagen.
Paulus en de vrouwen
De auteur houdt zich uitvoerig bezig met de vraag of Paulus in de tien jaar dat hij in Tarsus was een vrouw had. Feitelijk is niets bekend, daarom zijn alle veronderstellingen vrij nutteloos. Uiteindelijk komt Wright tot de conclusie dat Paulus van een relatie afzag omdat het niet te combineren was met zijn specifieke roeping. Wright rekent wel af met de opvatting dat Paulus een vrouwenhater was. Hij was bevriend met vrouwen en werkte met hen samen zonder ze als minderwaardig te behandelen, ze te verleiden of uit te buiten.
Conflicten
Paulus had tijdens zijn leven veel conflicten, ze worden in dit boek uitvoerig beschreven. In de eerste plaats was er zijn slechte verhouding met Jeruzalem. Hij is niet direct geïnformeerd door de apostelen. Door zijn studie kende hij de geschriften door en door en hem is Jezus Christus geopenbaard. Hij heeft het evangelie rechtstreeks ontvangen niet via de leiders in Jeruzalem. De conflicten gingen over besnijdenis en spijswetten. Bekeerlingen moesten zich aan de Joodse wetten houden. Het geloof in Jezus Christus was volgens Paulus voldoende. Conflicten waren er ook in de persoonlijke sfeer, het bekendst is de onenigheid met Barnabas. Ook met Petrus kreeg hij een conflict, dat wordt in de Galatenbrief vermeld. Deze brief staat trouwens vol felle verwijten en sarcastische opmerkingen. De schrijver is overigens heel kritisch over Paulus als persoon: slordig uiterlijk, onhandige manier van spreken en een botte, directe manier van uitleggen.
De biografie van Tom Wright geeft een goed beeld van de apostel Paulus, zowel zijn theologische opvattingen als de persoonlijke eigenschappen. Met nadruk wordt gewezen op zijn visie op het koninkrijk Gods dat al begonnen is en de opvattingen over de opstanding en de werking van de geest worden met nadruk weergegeven. Paulus wordt ook heel goed in de historische context geplaatst.
Een heldere en waardevolle biografie.
Tom Wright – Paulus. Een biografie. Vertaald uit het Engels (Paul, A Biografy) door Zwany Kamerman. ISBN 978-90-5194-555-3, 461 pagina’s, € 29,95. Franeker: Uitgeverij Van Wijnen 2019.