Terugblik op de jaren zeventig
Autobiografische roman met beschouwende gedeeltes.
Dit boek berust op ware gebeurtenissen. Het gaat over een stoere jongen, binnen en buiten Finland, Toen hij op zijn vijftiende zijn zuster in Baltimore bezocht werd hij in een steeg bijna aangerand. Hij sloeg de pedofiel neer. Ook het motorrijden is stoer.
Slechts een klein gedeelte van de roman gaat over Finland. Het grootste deel bestaat uit terugblikken op de jaren zeventig toen hij op de middelbare school zat en zijn eerste vriendinnetjes had.
Auteur
Herman Koch (1953) is een van de succesvolste schrijvers van Nederland. In 1989 verscheen zijn eerste roman Red mij, Maria Montanelli, over zijn schooltijd aan het Montessori Lyceum. Zijn grote doorbraak kwam met Het diner (2009), dat in 42 landen werd verkocht. Wekenlang stond het op de bestsellerslijst van The New York Times. Andere succesromans zijn Zomerhuis met zwembad en Geachte heer M. In 2012 gaat hij op uitnodiging van zijn Finse uitgever nog een keer naar Finland.
Al lange tijd wilde Koch een boek schrijven over zijn verblijf in Finland. Terwijl anderen naar Frankrijk gingen om druiven te plukken verkoos hij het platteland van Finland om een jaar zwaar werk te doen in de buitenlucht. Het gelukte de tengere, maar taaie Koch om het werk in de bossen en de boerderij te verrichten met de kettingzaag en de tractor. Enkele ongelukken liepen gelukkig goed af.
Het gedoe met zijn ouders wordt uitvoerig beschreven. Het behoort tot de sterkste stukken van het boek. De toon is veel milder dan in Red mij, Maria Montanelli, waarin deze toestand ook voorkomt. Eerst gaat het om de nieuwe vriendin van vader. Herman is dertien jaar. Op een bepaald moment zien hij en zijn moeder haar in de Beethovenstraat: een wat oudere, magere vrouw, een echte kakmadam in een luipaardbontjas, met te veel make-up en geverfd haar. Herman is solidair met zijn moeder en denkt: uit het oogpunt van rechtvaardigheid zou het het beste zijn wanneer deze vrouw snel dood zou gaan. Zijn moeder is heel vertrouwelijk met hem en ze vertelt zelfs over het armoedige seksleven met zijn vader. Herman wil dit helemaal niet weten.
Als zijn moeder is overleden verbetert de omgang met zijn vader. Regelmatig gaan ze uit eten. Wel heeft hij enkele glazen wijn nodig voor een losse sfeer. Op den duur gaat hij met zijn vader mee naar diens vriendin. Als vader ook is overleden ontstaat zelfs een vriendschappelijke relatie met haar. Ook hier is drank nodig voor de goede sfeer. Hij krijgt jonge jenever in een groot glas. Het is knap hoe hij de langzame ontwikkelingen en veranderingen in de omgang beschrijft.
Met dit boek laat Koch zich van een andere kant kennen. De toon is veel milder. Over de Finse mensen valt kennelijk niets negatief te melden, zelfs niet over de Finse leraren met wie hij een skiweekend doorbrengt. In de bus, op weg naar het skioord, kust Herman een meisje. De leraren lachen en applaudisseren. Heel anders dan het ‘kusincident’ op zijn Amsterdamse middelbare school, wat uitliep op een handgemeen met een docent.
De verhalen over zijn Finse periodes zijn opvallend sympathiek en warm. De roman bevat af en toe ook wat beschouwende gedeeltes, bijvoorbeeld over het verblijf in een hotel, maar ook over het schrijven van een autobiografische roman. Welke gebeurtenissen vermeld je wel en welke niet? Herinneringen zijn soms wat vervaagd, dan moet er soms wat bij worden verzonnen. Koch wilde wel volledig zijn. In het boek beweert hij dat een autobiografie zo moet zijn dat aanvullende vragen in een interview overbodig zijn.
Deze prettige autobiografie is zeker één van zijn beste romans.
Herman Koch – Finse dagen. ISBN 978-90-263-4106-9, 308 pagina’s, € 22,99. Amsterdam: Ambo | Anthos 2020.