Mensen als u en ik, maar dan zo’n 3500 jaar geleden
Tarwe en gerst als zwangerschapstest.
Oude culturen fascineren iedereen. We reizen naar Italië, Griekenland en Egypte en kijken onze ogen uit naar de restanten van het leven van onze voorouders in de beschaving. Want we realiseren ons goed: toen de bewoners van noordelijke landen als het onze nog in dierenhuiden liepen en op jacht gingen vierden kunst, cultuur en wetenschap al hoogtij in die landen. Als we hun monumenten bewonderen, hun kunstvoorwerpen of hun teksten realiseren we ons hoe ver ze waren, hoe achter wij waren gebleven.
Mét die fascinatie is daar ook de nieuwsgierigheid naar hun leven van alledag. Naar de manier waarop ze brood bakten, potten en pannen maakten, het land bewerkten, visten, uit stelen gingen, bouwden, in het leger werkten en ga zo maar door. De auteur van dit boek vergunt ons een blik in het dagelijks leven van 24 Egyptenaren, even gewoon als u en ik. Hij situeert ze in Thebe, een politieke en religieuze hoofdstad, in het twaalfde jaar van de regering van Amenhotep II, 1414 jaar v. Chr. De welvaart nam toe in die tijd, aldus de auteur, de Egyptenaren waren op het hoogtepunt van hun beschaving.
Laten we gaan kijken bij de geboorte van een kleine Egyptenaar. De vrouw, Merit, voelt dat de bevalling nadert en heeft de vroedvrouw laten komen. Die begint haar magische tekst ter bescherming van de baby uit te spreken. Ze plaatst in het vertrek een paar beeldjes, waaronder dat van de god Bes, een dikke lelijke dwerg, in staat kwade machten te weren. Ook het vruchtbaarheidsbeeldje van Heket staat klaar. Merit had een bijzondere zwangerschapstest ondergaan. Er werden korrels tarwe en gerst in een stoffen zakje gedaan. Als de vrouw vermoedde dat ze zwanger was, dan plaste ze elke dag op dat zakje. Als de gerst ontkiemde, dan kreeg ze een jongen. Kwam de tarwe op, dan zou er een meisje geboren worden. Merit krijgt een jongen en noemt hem Nefer. Het wordt haar derde zoon Nefer, de eerdere twee overleden kort na de geboorte en liggen onder het huis begraven… Als deze jongen nu maar blijft leven, zijn vader Manoe, een visser, heeft hard hulp nodig.
Ach, nu is er pas één van de 24 Egyptenaren aan bod geweest. Maar al die anderen die nog volgen in dit geweldige boek, beleefden hun eerste dag net als Nefer. Dus de keuze is niet zo vreemd.
Auteur
Donald P. Ryan (1957) is een Amerikaanse archeoloog, Egyptoloog, schrijver en lid van de Divisie Geesteswetenschappen aan de Pacific Lutheran University in Tacoma, Washington. Hij is bekend om baanbrekend onderzoek in Egypte. In 2017 herontdekte hij drie kleine graftombes in de Vallei der Koningen, die voor het eerst sinds 1906 mummies bevatten van dieren, waaronder een hond en apen. Ryan schreef tal van wetenschappelijke en populaire artikelen over archeologische onderwerpen. Daarnaast is hij bergsportinstructeur, langeafstandsloper en pianist.
Wie zich inleeft in de levens die de 24 Egyptenaren in dit boek leidden verdiept zich in een boeiende tijd. Wat weten we relatief veel af van de beroemde farao’s en wat weten we ontzettend weinig van het volk dat hen omringde! Dat maakt dit boek tot een ontdekkingstocht in het leven van mensen als wij, in de lang voorbije tijd van toen.
Eerder kwam een dergelijk boek uit dat 24 uur in het oude Rome beschreef, een boek om een buiging voor te maken. Eenzelfde diepe buiging maak ik graag voor dit boek. Heel anders geschreven, maar even rijk aan informatie en even leesbaar.
Wie houdt van de oude geschiedenis mag dit boek beslist niet missen. Het wachten is alleen op ‘24 uur in Athene’.
Donald P. Ryan – 24 uur in het oude Egypte. Het dagelijks leven van de Egyptenaren. Vertaald uit het Engels (24 Hours in Ancient Egypt – A Day in the Life f the People who Lived There) door Marijke Overpelt. ISBN978-90-8301-500-2, 214 pagina’s, €20,00. Amsterdam: Hélène Lesger Books 2019.