Piketpaal uit 1927
Geschiedenis van een woning waarin vijf Duitse families de Twintigste Eeuw trotseerden.
De Joodse arts Alfred Alexander liet in 1927 een houten weekend- en zomerhuis bouwen aan de oever van de Gross Glienicker See nabij Berlijn. Een eenvoudig onderkomen voor zijn gezin: voor hem en zijn vrouw Henny, de dochters Bella en Elsie en de tweelingbroertjes Hanns en Paul. Dokter Alexander beoogde een onderkomen in de natuur om de drukte van Berlijn te ontvluchten. De ligging aan het prachtige meer bood in het landelijke Gross Glienicker voor iedereen een heerlijk oord waar ze konden varen, zwemmen, tennissen of gewoon in de natuur verblijven en ‘s zomers van de heerlijke zon te genieten. Het huis werd in de meestal ijskoude winters namelijk afgesloten. Het was niet geïsoleerd en dus moeilijk te verwarmen zonder een voorziening als centrale verwarming.
Alfred Alexander had in de Eerste Wereldoorlog het IJzeren Kruis, een belangrijke Pruisische militaire medaille, verworven. Zeker ook daarom voelde hij zich behalve Joods ook honderd procent Duits.
Wat de dokter zich ook van de toekomst voorstelde, toch zeker niet dat hij en zijn familie ruim tien jaar later ternauwernood aan een gaskamer zouden ontsnappen. Ook niet dat een paar jaar later Russische soldaten in Gross Glienicker aan de lopende band Duitse vrouwen zouden verkrachten en natuurlijk helemaal niet dat nog wat jaren later bijna 30 jaar lang een muur van 3 ½ meter hoog zijn geliefde zomerhuis van het meer zou scheiden. Om nog maar te zwijgen van wat daarna zou komen.
Auteur
Thomas Harding (1968), een Brits schrijver en journalist. vergezelde met enkele andere kleinkinderen in 1993 zijn oma Elsie, dochter van Alfred Alexander. Ze bezochten het huis waar zijn grootmoeder zo’n heerlijke jeugd had doorgebracht. De gedachte aan en een speciaal gevoel bij het huis van zijn grootouders en overgrootouders dat hen zo jammerlijk door de nazi’s was ontroofd, liet hem niet meer los.
De schrijver dook in de geschiedenis van het huis en reconstrueerde de levens van de families die het bewoond hadden. Zijn uiteindelijke doel was op grond van documentatie materiaal in handen te krijgen om het huis voor sloop te behouden. De plannen van de gemeente Potsdam lagen daar namelijk voor klaar. Echter, papieren zijn niet genoeg. Thomas moest niet alleen zijn familie warm maken voor zijn ideeën, maar ook de bewoners van Gross Glienicker om het huis te waarderen als een plaats van ontmoeting en verzoening om het verleden niet te vergeten.
Dit boek is de spannende, pijnlijke en uiteindelijk ontroerende biografie van een woning. Het is een adembenemende geschiedenis geworden waarbij de lezer ondergaat hoe het verleden steeds dichter naar de tegenwoordige tijd kruipt en angst verandert in hoop.
Dergelijke boeken zijn er niet zoveel.
Thomas Harding – Het huis aan het meer. Vertaald uit het Engels (The house by the lake) door Mechtild Claessens. ISBN 978-90-295-2375-2, 448 pagina’s,€ 24,99. Amsterdam: De Arbeiderspers 2017.
Zie ook https://alexanderhaus.org/