Langer leven
Onze steeds langere levensverwachting geeft optimisme aan menig streven de dood zo lang mogelijk voor zich uit te schuiven.
Wie niet onder een steen heeft geleefd weet het natuurlijk wel. Je leeft langer als er drie dingen meezitten. Allereerst de natuur, je eigen genetische afkomst. Statistieken geven bijvoorbeeld aan dat als je ouders lang leven, dit je eigen kansen op het bereiken van een hoge leeftijd waarschijnlijker maakt.
Als tweede je culturele omgeving. Daaronder valt van alles zoals de beschikbare geneeskundige verzorging, je ontwikkelingsmogelijkheden, je sociale omgeving, de maatschappelijke mogelijkheden.
Ten derde je eigen persoonlijkheid. Niet alleen welk type persoonlijkheid je bent, maar ook in het algemeen, wat je van je leven maakt.
Jeanne Calment werd 122 jaar en overleed in 1997. Zij leefde het langste leven waarvan de authenticiteit werd bevestigd. Ze deed qua levensstijl niets opmerkelijks of het moest zijn dat ze twee sigaretten per dag rookte en pas stopte toen ze 117 was. Aan dit record hebben we niets omdat iedereen weer anders is.
Auteur
Om toch perspectief te bieden en aanbevelingen te geven om het leven te verlengen, heeft Daniel J. Levitin (1957) ongetwijfeld Hoe ouder, hoe beter geschreven. Levitin is neurowetenschapper, muzikant en emeritus hoogleraar in de psychologie en neurowetenschap. Hij schreef eerder Een opgeruimde geest en Ons muzikale brein.
Hoe ouder, hoe beter is met zijn 600 pagina’s zowel een leesboek als een naslagwerk. Het bestaat uit drie delen met veertien hoofdstukken die uit nieuwsgierigheid ook los en door elkaar gelezen kunnen worden.
Het eerste deel geeft een kader waarin persoonlijkheidsverschillen, intelligentie, geheugen, perceptie, emotie en motivatie in kaart worden gebracht.
Het tweede deel beschrijft concrete toepassingen en richtlijnen om gezond ouder te worden. Belangrijke onderwerpen zijn slaap, pijn, eetgewoontes en lichaamsbeweging.
Het derde deel is tamelijk speculatief. Het verkent de grenzen van het ouder worden, de jongste ontwikkelingen, medische mogelijkheden het leven te verlengen en eindigt met een tiental aanbevelingen. Wat betreft de medische mogelijkheden onthult de auteur de bottleneck van ons bestaan. Al onze botten en organen zijn wellicht reparabel of vervangbaar. Het enige wat dat niet is, is ons brein. Dit is voorlopig een onoplosbaar probleem.
Bij de tien aanbevelingen draait het vanzelfsprekend om de keuzes die een ieder maakt. Niet elke keuze ligt voor de hand. Zo is een van de aanbevelingen Ga niet met pensioen. Stop niet met zinvol werk. Het behoeft geen uitleg dat er velen zullen zijn die deze aanbeveling om gegronde redenen naast zich zullen neerleggen.
Een andere aanbeveling is Beschouw jezelf niet als oud, maar neem wel verstandige voorzorgsmaatregelen. Je moet met een goed verhaal komen als je dit advies wilt negeren.
Het is opwindend om te lezen over het uitstellen van de dood ten gunste van een gezond en zinvol leven. Hoe ouder, hoe beter voorziet hierin. Daarbij geeft het gelegenheid te komen tot de kern van de zaak, namelijk dat niet het verzoenen met de dood, maar het verzoenen met het leven prioriteit heeft. Dat lukt natuurlijk het beste bij een gelukkig leven, beter gezegd een tevreden leven, want wat is immers geluk?
Wie meent dat men zelf wat kan doen aan zo’n tevreden leven, zal dit levensleerboek met plezier lezen.
Daniel J. Levitin – Hoe ouder, hoe beter. Vertaald uit het Engels (Successful Aging. A Neuroscientist Explores the Power and Potential of Our Lives) door Carla Zijlemaker, Jan de Nijs en Maarten Pollman. ISBN 978-94-929-2898-6, 600 pagina’s, € 27,99. Amsterdam: Uitgeverij Pluim 2020.