Verdwenen vaders
Tijdens de val van het communisme tussen 1989 en 1992 voerde de gewapende civiele inlichtingendienst van Joegoslavië een bloedig beleid om de macht te behouden. Uiteindelijk bleven alleen slachtoffers over.
Tussen de eilanden Krk en Rab en het vasteland van Kroatië ligt in de Adriatische Zee het eiland Goli otok. Letterlijk betekent dat ‘het naakte, barre eiland’. Het meet bijna vijf vierkante kilometer. Het eiland heeft een slecht naam, want van kort na de Tweede Wereldoorlog tot de val van het communisme bood het plaats aan een interneringskamp of liever, een concentratiekamp.
Tito, de onbetwiste leider van Joegoslavië, borg er vooral communisten op die hij ervan verdacht op de hand van zijn rivaal Stalin te zijn, maar ook na de dood van de Russische dictator bleef Goli otok een beruchte plaats waar spionnen en andere onwelgevallige tegenstanders van de maarschalk doorgaans een gruwelijke dood stierven.
Alleen wie zich ontwikkelden tot de grootste sadisten en geniepigste folteraars hadden de kans om levend weg te komen. Het basisregiem was dat gevangen onderling martelden. Men bewerkte elkaar met stokken en ijzeren staven. Amputatie van bijvoorbeeld oren of genitaliën was niet zeldzaam. De meeste kans had je als je een familielid of vriend kon aanwijzen en deze dan op ijselijke wijze de dood in joeg. Ja, dan maakte je kans op enige bescherming en tenslotte vrijlating.
Drina is een getalenteerde zigeunerin die als spionne een spoor van ellende trekt door Zuidoost Europa. Zij behoort tot degenen die ervoor zorgen dat politieke tegenstanders worden afgevoerd naar het beruchte eiland. Vaak begint de foltering al tijdens het transport waardoor de stakkers bijna halfdood arriveren en nauwelijks kans op leven hebben.
Carlo die nu met zijn moeder in de Provence woont, gaat op zoek naar zijn vader die in Joegoslavië werd opgepakt toen hij nauwelijks ter wereld was gekomen. Dat zelfde geldt voor Theresa uit Engeland, die haar vader ook nooit heeft gekend. Door toeval kruisen beiden elkanders pad. Later zal een derde, Alex, zich bij hen voegen. Waar zijn hun vaders gebleven? Zijn ze vermoord of leven ze misschien toch nog? Of werd Goli otok hun graf?
Tijdens ieders zoektocht blijkt de zigeunerin Drina een belangrijke getuige. Hoewel aan haar handen bloed kleeft wordt zij steeds meer door gewetensnood geraakt. Daarbij komt dat zij in haar verleden de nodige vijanden heeft gemaakt en de dood haar op de hielen zit. Het blijkt tijd om uit een ander vaatje te gaan tappen.
De zoektocht van Carlo, Theresa en Alex, maar ook de spirituele Drina op de vlucht voor een moorddadige slagwerker, leveren spannende vertellingen over een gebied waar het tussen de verschillende volken enorm gist en het etiket vriend of vijand soms volledig uitwisselbaar is.
Auteur
Cornelis (Cees) van Zweeden schrijft historische fictie. Drina is zijn debuutroman. Hij is goed bekend met het gebied door zijn werk als mediajurist voor internationale organisaties in Kosovo, Oekraïne, Bosnië, Albanië en Servië.
De historische roman Drina heeft een ingenieus maar ook fragiel plot. Voor een goede spanningsopbouw en vasthouden van de spanning worden geruime tijd belangrijke puzzelstukjes van het mysterie aan de lezer onthouden. Dit geeft aanvankelijk wel de onbehaaglijkheid van onduidelijke verhaallijnen. Uiteraard wordt dit gaande het verhaal volledig goed gemaakt, maar hindert in het begin wel het tempo.
Gelukkig is de schrijfstijl erg plezierig en blijkt de auteur beslist een goede verteller. De vaart zit er uiteindelijk goed in en tenslotte mag de lezer zich verheugen op een fraaie ontknoping.
Cornelis van Zweeden – Drina. ISBN 978-94-6403448-6, 230 pagina’s, € 21,50. Soest: Uitgeverij Boekscout 2020.