De bizarre avonturen van ridder Gars de Gars
Het verhaal van riddder Gars speelt zich af in de Middeleeuwen. In dit sprookjesachtige boek, waarin alles kan, beleeft Gars de vreemdste avonturen en maken we hem mee in bizarre scènes.
In 1999 verscheen Gars, het debuut van Martin Michael Driessen. De roman Vader van God (2012) beschouwt de schrijver als de eerste volwaardige roman van zijn literaire oeuvre. Inmiddels is Driessen een bekende en gewaardeerde schrijver. Gars was niet meer verkrijgbaar. Vele liefhebbers van zijn romans waren benieuwd naar wat hij zelf beschouwt als zijn oerboek. Daarom is het opnieuw uitgegeven. De schrijver vond het echter noodzakelijk het manuscript te bewerken.
Hij wilde het oorspronkelijke, woeste karakter behouden, maar gedachtensprongen die nergens toe leiden en obsceniteiten en racistische kolder die na meer dan twintig jaar al te plat bleken heeft hij verwijderd. Het boek is indertijd geschreven als rouwverwerking voor de dood van zijn zoontje . Het werd volgens de auteur een obsceen, grillig en exuberant boek dat al die prachtige verhalen bevat die hij zijn zoontje had willen vertellen.
Auteur
Martin Michael Driessen (1954) is regisseur, vertaler en schrijver. In 2016 ontving hij de ECI Literatuurprijs voor Rivieren, een boek dat in vele talen is vertaald. Zijn roman De Pelikaan stond op de shortlist van de Libris Literatuur Prijs 2018. Zijn verhalen werden gebundeld in Mijn eerste moord (2018). Vorig jaar verscheen de schelmenroman De heilige.
De roman speelt zich zogenaamd af in de Middeleeuwen. Dat is niet altijd te merken, want het boek staat vol van anachronismen. Dat stoort echter niet, want de ongebreidelde fantasie overheerst. Er is nauwelijks logica, alles kan. Wat wel thuishoort in de Middeleeuwen is de deelname van Gars aan de Kruistochten. Volgens de schrijver kwam dat neer op Tartaren-tarten en Saracenen-sarren (mooie alliteratie). Hij vocht voor onze vrijheid en was tegen wiskunde en straatverlichting, allemaal Arabische uitvindingen, en voor varkensvlees en wijn. Een ander historisch ‘feit’ is Gars’ koningschap van Frankrijk en zijn functie als paus. Ook het toernooi en de oorlog waarin zijn dochter Anna zich zo manmoedig weert behoren bij de Middeleeuwen.
Zoals de auteur in zijn inleiding zelf zegt is de vertelwijze nogal grillig en vol wilde gedachtesprongen. Zelden wordt er ‘normaal’ rechttoe rechtaan verteld. Toch zijn er verscheidene scènes die op een kostelijke manier worden beschreven. Daartoe behoort de gang van zaken bij de pauskeuze en de kroning van Gars tot koning van Frankrijk. De gevechten die zijn dochter levert, gezeten op haar vaders paard Rossie, zijn heel spannend en vol humoristische opmerkingen. Bijzonder is ook de ontmoeting van Sjaak en de Mongolen. Heel sympathiek is de vriendschap van Gars met de tovenaar Harro.
De auteur laat zijn fantasie helemaal losgaan als het gaat om het scheppen van zijn personages. Ook hier is weer geen ‘normaal ’personage te ontdekken. In de eerste plaats is er natuurlijk Gars die zich letterlijk vliegensvlug verplaatst. Dan is er zijn vrouw Trudhilde die steeds van gestalte verandert en na één geslachtsgemeenschap een uur later al met een dikke buik zit, omdat ze zwanger is geworden. Bijzonder zijn ook het ontroerende Sjablonenmannetje Sjaak en de tovenaar Harro die in alles kan veranderen en een reis maakt naar het binnenste der aarde.
Andere scheppingen van de schrijver zijn de dieren. Het opvallendste is het paard Rossie. In een fraai fragment wordt de ontmoeting besproken van Rossie met twee ‘uitgerangeerde koetspaarden’. Ze staan in een omheind weiland. Rossie bevrijdt ze en ze vluchten. De paardenvilder, die die dag met zijn messen, haken en kettingen kwam, vond een lege wei. Ontroerende verhalen gaan over het roodborstje, een eekhoorntje en het Pratend hert.
Humor is naast fantasie de belangrijkste eigenschap van het boek. Er valt erg veel te lachen. Het gaat meestal om korte opmerkingen tussendoor. Maar ook de beschrijvingen zijn vaak heel geestig. Eén voorbeeld. De kardinalen bivakkeren in de dichtgemetselde Sixtijnse kapel in verband met de pauskeuze. Ze zochten elkaar op en vertelden elkaar moppen in het Latijn. De Griek verkocht onder de hand olijfolie voor het Laatste Oliesel, de bisschop van Eritrea valse relikwieën. Levendig geroezemoes steeg op ….tot Borgia, de oudste aanwezige kardinaal met norse stem ‘Lichten uit!’ riep, en iedereen moest gaan slapen.
Gars is een bijzonder boek, hoewel misschien niet voor iedereen. Niet elke lezer heeft het geduld om mee te gaan in de verregaande fantasieën. Maar anderen zullen deze originele en uitbundige roman ervaren als een verfrissend alternatief voor de conventionele literatuur. Al in dit eerste werk laat Driessen zich kennen als een ware taalkunstenaar met veel humor.
Martin Michael Driessen – Gars. ISBN 978-90-282-2010-2, 261 pagina’s, € 20. Amsterdam: Van Oorschot 2020.