Liefde en ambitie
Een liefdesgeschiedenis van veertigers.
Helen Brand is de eigenares van een verouderde en slechtlopende boekhandel in Rotterdam, die ze heeft hem overgenomen van haar vader. Ze wordt verliefd op een klant. De liefde tussen veertigers, die beiden al een half leven achter de rug hebben en eigen gewoontes hebben ontwikkeld, geeft vaak een hoop gedoe. Hun verleden laten ze aanvankelijk buiten beschouwing. Het valt hen moeilijk om over gevoelens te spreken. Ze verzinnen daarvoor een speciale vorm: een briefwisseling tussen twee klassieke personen: Helen als Sappho en Leo als Anaximandros. Beiden hebben een problematische jeugd gehad. Helen maakte mee dat haar moeder het gezin verliet toen zij 14 was. Leo verloor zijn ouders toen hij 15 was, zij kwamen om bij een vliegtuigongeluk. Zowel Helen als Leo proberen in het reine te komen met hun verleden.
Auteur
Nelleke Noordervliet (1945) studeerde Nederlands. Zij is een productief schrijfster met een uitgebreid oeuvre. Zij debuteerde met Tine of De dalen waar het leven woont. Veel van haar romans gaan over de geschiedenis. De naam van de vader werd bekroond met de Multatuliprijs. In 2018 ontving ze de Constantijn Huygensprijs voor haar hele oeuvre. Ze schrijft ook columns, onder andere in Trouw.
De echte boekliefhebber, die alle boekhandels in de steden kent, zal zeker gecharmeerd zijn van de manier waarop Noordervliet de boekhandel van Helen Brand beschrijft. De gedeeltes die daarover gaan behoren bij de mooiste stukken van de roman. De sfeer van zo’n kleine boekhandel met bijzondere boeken is heel goed getroffen. Het doet pijn als ze gedwongen wordt ook populaire boeken te verkopen. Je lijdt met haar mee dat de zaken niet goed gaan: verouderde winkel, verkeerde buurt (Kralingen), de ontlezing en ook de e-boeken, Bol en Amazon. We maken verder de verbouwing van de winkel mee en alle sores die dat oplevert.
Behalve de winkel en haar nieuwe liefde speelt er nog een belangrijke kwestie voor Helen. Voor haar moeder, die het gezin verliet toen zij als jong meisje met een handicap de moederliefde juist zo nodig had, heeft Helen slechts haatgevoelens. Als haar vader komt vertellen dat haar moeder teruggekeerd is uit Nieuw-Zeeland is ze daarover volstrekt onverschillig. Ze wil haar absoluut niet ontmoeten, maar het gebeurt toch. De schrijfster heeft het zeer geleidelijke proces van verzoening prachtig beschreven. Van onvriendelijke afwijzing via gedogen wordt het steeds positiever. Haar moeder wil haar financieel helpen bij de verbouwing van de winkel. Een hoogtepunt is de logeerpartij bij haar moeder in de Achterhoek, een ontroerende ontmoeting.
Heel uitvoerig en heel subtiel is de beschrijving van het karakter van Helen. Dat blijkt vooral uit de manier waarop de zich ontwikkelende liefde voor Leo wordt beschreven. Tijdens een weekend op Schiermonnikoog komt de liefde echt tot bloei. Maar naast dit hoogtepunt zijn er steeds aarzelingen door het nogal wispelturige gedrag van Leo. Hij gaat zonder enige uitleg een half jaar naar de VS en komt terug als een andere man. Dan is er natuurlijk ook de bijzondere briefwisseling. Naar aanleiding van een boek over Anaximander van de schrijver Rovelli, dat hij bij zijn eerste bezoek had gekocht besluit hij haar te schrijven als Anaximander. In Helen ziet hij Sappho van Lesbos. Helen reageert hier zeer gevat op en er ontstaat een speelse en creatieve briefwisseling die hen zeker dichter bij elkaar brengt.
Sommige lezers zullen dit wat omslachtig vinden, maar wat mij betreft gaat het hier om een heel origineel idee. Het geeft ook weer dat ze beiden ontwikkelde en creatieve personen zijn met genoeg gevoel voor humor. Een voorbeeld van het begin van zo’n brief: Godgelijke Sappho. Op de weg terug uit de Pontus Euxinus kwamen de contouren van je eiland maar niet nader. Een strakke zuidenwind dwong de roeiers tot volle kracht vooruit om minimale winst te boeken. Mijn hart sprong op in mijn borst bij de gedachte dat jij mijn schip zag naderen en zou weten: hij is het; hij komt.
Leo blijft als karakter onduidelijk. Zijn activiteiten zijn wel spannend. Hij wil meer weten over zijn ouders en zijn familie. Leo bezoekt archieven en ontmoet familieleden. Tot zijn verrassing komt hij er achter dat zijn vader heeft deelgenomen aan de politionele actie in Nederlands Indië. Het kost veel moeite om het vertrouwen te winnen van zijn familieleden. Hij opereert onder de meisjesnaam van zijn moeder, Wasserman. Zijn eigennaam Brangert was te bekend. Via Google zouden de mensen zijn hele geschiedenis van geslaagd zakenman gemakkelijk kunnen achterhalen. Hij wilde een nieuwe start maken. De merkwaardigste vondst van Nelleke Noordervliet is het personage P.V. Spin. Het is een metafysische verschijning die steeds in een andere gestalte opduikt. Bij de eerste ontmoeting is hij gekleed als een dandy. De laatste ontmoeting is bij de tante van Leo . P.V. Spin is dan een wijkverpleegkundige. Hij blijft een raadselachtige figuur die weinig toevoegt.
Wij kunnen dit is een eigentijdse roman. Dat is onder andere te merken aan het feit dat het verhaal zich voor een groot deel afspeelt in de coronaepidemie. De lockdown heeft natuurlijk een grote invloed op de winkel. Door de verplichte sluiting heeft Helen geen inkomsten en dat terwijl ze pas heeft verbouwd. In de tekst staan ook regelmatig opmerkingen over corona en de invloed ervan op het dagelijks leven: corona dwong tot wandelen; Leo dankte de hemel dat corona hem verbood haar te kussen (zijn tante); corona is een katalysator, sluimerende processen worden versneld.
Een boeiende liefdesroman.
Nelleke Noordervliet – Wij kunnen dit. ISBN 978-90-254-7201-6, 352 pagina’s, € 22,99. Amsterdam: Atlas Contact 2021.