Loflied op het boerenbestaan
Boer Wortel doet zijn verhaal.
Boerenpsalm verscheen voor het eerst in 1935. Door velen wordt het beschouwd als Timmermans’ beste roman. Het boek was jarenlang niet te krijgen en nu is er een speciale, prachtige uitgave: gebonden en met vele fraaie illustraties van Koen Broucke. Alleen al om die vele illustraties zou je het boek moeten kopen. Deze uitgave bevat een voorwoord van Bart van Loo en een nawoord van Gaston Durnez.
Van Loo begint zijn stuk met de prachtige openingszin van de roman die al zo veel zegt over boer Wortel. Ik ben maar een arme boer en al heb ik veel miserie gehad, toch is het boerenleven het mooiste leven dat er bestaat. Ik wil met geen koning verwisselen. God, ik dank U dat gij mij een boer hebt gemaakt. Over het taalgebruik zegt Van Loo dat het volks-boers is en dat de taal glinstert van het leven en de goesting in dat leven. Deze vitalistische taal is voor ons lezers een medicijn dat ons laat afkicken van ons jachtige leven. Het nawoord van Gaston Durnez bevat veel informatie over de geschiedenis van het boek.
Hij sluit af met een aantal meningen over de verfilming. Die zijn allemaal negatief omdat er veel ontbreekt. Zo kwam de verbondenheid van Wortel met de grond en de natuur te weinig op de voorgrond.
Auteur
Felix Timmermans (1886-1947) is een van de belangrijkste Vlaamse auteurs. Zijn oeuvre is heel groot. Hij was ook bekend als dichter en als schilder. Hij illustreerde zijn boeken zelf. Zijn bekendste boek is Pallieter, dat in vele talen is vertaald en ook verfilmd. Bekende romans zijn: De zeer schone uren van Juffrouw Symforosa, begijntje, Waar de ster bleef stille staan, Het kindeken Jezus in Vlaanderen, Piet Brueghel.
Wortel is een bijzonder mens. Met hart en ziel is hij boer. Hij bewerkt zijn grond en hoopt en vertrouwt op goede oogst. Hij houdt van zijn werk. Hij is ook een diep gelovig man die op God vertrouwt. Hij accepteert ook tegenslagen zoals misoogst, ziekte en dood. Het zit Wortel niet altijd mee, maar hij aanvaardt dat. Onze Wortel is wel gek op vrouwen.
De kennismaking met Fien, zijn eerste vrouw, is kostelijk beschreven. Ze blonk als een droge ajuin. Ze was goed in ’t vlees, een rondborstige vrouw. Hij is gek op haar, maar laat zich verleiden door de meid van Lorejas. Wortel kwam met een koe naar diens stier. De meid hielp bij het dekken van de koe. Zij hitste hem op met haar woorden. Ik wierd lijk blind. Zij slaat haar armen rond mijn hals en ze valt, en ik val mee. Vallen is gemakkelijk, maar opstaan! Wortel heeft hier veel spijt van. Hij is echter ook zeer jaloers. Zijn vrouw wordt lastig gevallen door de Ossekop. Wortel pakt een mes en wil Ossekop gaan vermoorden. Fien kan dat voorkomen door hem servies te laten kapot gooien. Ze gaf me zes teljoren uit de kas. Hier zie, Wortel sla ze maar kapot, jongen. Het halve servies is nodig om hem te kalmeren.
Zoals gezegd is Wortel zeer gelovig. In het hele boek komen vele gedachten aan God voor. We noemen er enkele. God vraagt kinderen . Hij krijgt ze; Het leven is geen lach, en toch, wie zou er willen sterven, o Heer! God zegen ons! En ge steekt de schup in de grond. God hier ben ik, Uw knecht.
Wortel heeft een zeer goed relatie met de pastoor, een rechtschapen mens, een heilige soms. Hij komt menige keer over de dorpel. Dan krijgt hij een pint melk, direct van de tepel. Wortel beschouwt hem als zijn vriend. Met Pasen gaat Wortel biechten. De keer dat hij overspel heeft gepleegd gaat hij bij een andere priester te biecht. Als er geslacht wordt krijgt de pastoor een deel van het varken en die geeft Wortel een paar flessen wijn.
Het herlezen van Boerenpsalm was een aangename verrassing. Wat een ontroerend, diepmenselijk boek. Het raakt je, en dan is ook nog de gemoedelijkheid en de humor. Wat een goed idee om dit boek een nieuwe kans te geven en wat fijn om te vernemen dat het op het ogenblik een van de best verkochte boeken in Vlaanderen is.
Felix Timmermans – Boerenpsalm. ISBN 978-90-223-3885-8, 183 pagina’s, € 29,99. Leuven: Davidsfonds Uitgeverij 2022.