Jutta Chorus – Beatrix dwars door alle weerstanden heen. ISBN 978-90-254-3202-7, 244 pagina’s, € 19,95. Amsterdam | Antwerpen: Atlas Contact 2013.
Persoonlijk portret van onze aftredende vorstin.
Veel Nederlanders zullen zich de afgelopen 33 jaar hebben afgevraagd: Wie is eigenlijk onze vorstin? Wat beweegt haar en wat vindt ze van onze samenleving? Wat is haar wereldbeeld en hoe gaat ze om met familie en vrienden? Hoe zit haar hofhouding in elkaar? We zijn daarvoor aangewezen op het incomplete beeld dat de media schetsen en weten er eigenlijk maar weinig van en wat we weten klopt vaak ook nog niet.
In dit boek probeert de auteur, die eerder boeken schreef over Fortuyn en over de moord op Theo van Gogh, meer dan een tipje van de sluier op te lichten over Beatrix, haar familie en haar hofhouding. Ze sprak daartoe zo’n zeventig mensen die haar hielpen een beeld te vormen. Bij het schrijven kreeg ze ondersteuning van onder meer Herman Tjeenk Willink, Bas de Gaay Fortman, de Bernhard-biografe Annejet van der Zijl, de Wilhelmina-biograaf Cees Fasseur, die ook over het huwelijk van Juliana en Bernhard publiceerde en van de bekende auteur Geert Mak.
Het boek toont een jonge, vastberaden vorstin die het image van de monarchie wilde oppoetsen na de affaires (Hofmans, Lockheed) die de regeerperiode van haar wat minder stabiele moeder Juliana hadden ondermijnd. Een perfectionist en een control freak. Tot het begin van deze eeuw had Beatrix het hof en haar familie redelijk onder controle. Daarna kwamen de tegenslagen en de affaires.
De persoon en de ziekte van haar echtgenoot, prins Claus, eerst haar belangrijkste raadgever, wordt uitgebreid behandeld. Als sleutelinformant treedt de pastor en dichter Huub Oosterhuis op, een persoonlijke vriend. Claus vond het vreselijk dat er LPF-ministers op zijn begrafenis zouden zijn en de auteur beschrijft hoe met name Eduard Bomhoff en Herman Heinsbroek zich tijdens de rouwdienst misdroegen. Beatrix had niets met Fortuyn en het populisme en dit kwalijke gedoe zal er zeker alleen maar aan hebben bijgedragen.
Vrij snel na de dood van Claus overleden koningin Juliana en prins Bernhard. Met Bernhard had de jonge Beatrix een innige relatie, die bekoelde na de Lockheed-affaire. Als koningin probeerde ze haar flamboyante vader zo goed en zo kwaad als het ging onder de duim en uit de publiciteit te houden. De publicatie van een aantal opzienbarende interviews na Bernhards dood ervoer zij als een doodzonde, hoogverraad. ‘Bernhard had afgedaan bij zijn dochters. Zij waren ontdaan door het kwaad dat hij had aangericht’.
Ook de affaires rondom Margarita van Bourbon Parma, dochter van Beatrix’ zuster Irene en ‘Mabelgate’ worden behandeld. Ik vraag me daarbij wel af of in de beschrijving daarvan recht gedaan wordt aan de rol van de toenmalige premier Jan Peter Balkenende. Meestal houdt de auteur haar eigen mening voor zich, maar hier lijkt ze ongenuanceerd te kiezen tegen de premier.
Bijzonder interessant is het inkijkje in de hofhouding. Miente Boellaard-Stheeman, één van de hofdames, vertelt openhartig over haar werk en haar relatie met de koningin.
Uiteraard geeft ook dit boek geen antwoord op alle vragen. Tussen de regels door zou je als lezer de indruk kunnen krijgen dat Prins Claus en, in iets mindere mate, Koningin Beatrix ‘linkse’ mensen waren. Die discussie zal nog wel een keer gevoerd worden. Dit boek, waaruit blijkt dat de mensen die hen omringden vaak van ‘linkse’ signatuur waren kan in zo’n discussie een rol spelen.
Het boek eindigt vrij abrupt in 2005, met weliswaar een korte epiloog over de dag dat Beatrix haar abdicatie aankondigde. Was het nog niet klaar toen de troonsafstand toch nog vrij plotseling werd aangekondigd? In dat geval ben ik benieuwd naar de nog ontbrekende hoofdstukken van dit fascinerende boek, dat beslist wat toevoegt en bijdraagt tot een completer beeld van de aftredende vorstin.
Een goed leesbaar en vrij intiem portret van Koningin Beatrix.
Aan dit boek werd tevens ruim aandacht besteed in de boekenrubriek LeesKost van het programma PuurCultuur op MeerRadio (woensdag 8 mei 2013). Klik op Beatrixdwars om dit te beluisteren.