Een leven van gemiste kansen
Wereldgebeurtenissen en de invloed daarvan op een mensenleven.
We hebben te maken met een levensbeschrijving. Het betreft Roland Baines, zoon van een officier. In Libië, waar zijn vader voor zijn werk verbleef, had hij een gelukkige jeugd. Terug in Engeland wordt hij ondergebracht op een kostschool. Als jonge puber heeft hij een affaire met een pianolerares. Dat heeft grote gevolgen voor zijn verdere leven. Ondanks zijn intelligentie gaat hij niet studeren en niettegenstaande zijn grote talent als pianospeler stopt hij met de lessen. In zijn leven heeft hij vele baantjes. Zijn huwelijk is van korte duur. Zijn vrouw verlaat hem en zijn zoontje voedt hij in zijn eentje op. Ondanks zijn grote talenten is hij in alles een mislukkeling.
Auteur
Ian McEwan is een van de meest gerenommerde hedendaagse Engelse schrijvers. Hij vestigde zijn reputatie met bestsellers als Aan Chesil Beach, Boetekleed, Zaterdag en Amsterdam, waarvoor hij de Booker Prize kreeg. McEwans werk verschijnt wereldwijd in meer dan dertig talen en vele van zijn boeken zijn verfilmd, waaronder De Kinderwet (met Emma Thompson in de hoofdrol).
Roland was getrouwd met Alissa. Ze krijgen een zoon: Lawrence. Hoewel het een gelukkig huwelijk was verlaat Alissa plotseling en geheel onverwacht het gezin. Ze wil zich geheel wijden aan een schrijverscarrière. Ze blijkt een groot talent te zijn en is heel succesvol. Volgens haar gelukt het schrijven alleen als ze geen contact heeft met Roland en Lawrence.
Roland is een loser zonder enige ambitie. Hij verdient geld met tennislessen en als huispianist in de lounge van een hotel. Ook is hij copywriter bij een wenskaartenfirma. Zijn relatie met zijn zoon is uitstekend. Hij heeft talrijke liefdesrelaties, maar ze zijn allemaal van korte duur. Als hij op latere leeftijd wil trouwen overlijdt zijn aanstaande vrouw.
De schrijver heeft veel aandacht besteed aan de historische gebeurtenissen die plaatsvonden in het leven van Roland van 1948 tot 2020. Tijdens zijn verhouding met Miriam Cornell is er de Cubaanse rakettencrisis. De nucleaire ramp in Tsjernobyl maakt veel indruk, Roland is bang voor straling en isoleert zijn huis. In de tijd van de muur bezoekt Roland kennissen in Oost-Berlijn. De toestand daar wordt heel helder beschreven, dat geldt ook voor het moment dat de muur werd afgebroken. Roland bevond zich in de menigte Oost-Duitsers die de voor het eerst West-Berlijn in trokken. Als Roland 72 is komt de Coronapandemie met zijn lockdowns. Zo gaat hij van tegenslag naar tegenslag.
Twee vrouwen hebben zijn leven bepaald: muziekjuf Miriam Cornell en zijn echtgenote Alissa. Het is heel spannend als hij beiden wil spreken en hij hen wil confronteren met zijn mislukte leven. Hoe loopt dat af?
Toen zijn vrouw was verdwenen zocht Roland hulp bij de politie. Die hielp hem nauwelijks. Hij moet bewijzen dat hij Alissa niet heeft vermoord. Veel later wordt hij benaderd door de politie. Zij willen Miriam alsnog veroordelen voor misbruik van een minderjarige. Roland wil dat niet.
Lessen is een zeer uitgebreide roman, geschreven in een goede stijl. Het boek is bijzonder omdat de schrijver ook de wereldgebeurtenissen en de invloed daarvan op een mensenleven laat zien. Ook de psychologie bij de persoonsbeschrijving is diepgaand. De schrijver wil laten zien dat er weinig ruimte is voor een mens om zijn leven in te richten naar zijn eigen wil. Je bent overgeleverd aan het lot dat je toevalt. Een erg pessimistische visie.
Ian McEwan – Lessen. Vertaald uit het Engels (Lessons) door Harm Damsma en Niek Miedema. ISBN 978-94-6336-160-6, 572 pagina’s, € 27,50. Amsterdam: Uitgeverij De Harmonie 2023.