De barokke portretten van Jan Worst
Zoektocht in weelde.
Deze zomer werd de schilder Jan Worst zeventig jaar. Museum More (Museum voor Modern realisme) in Gorssel, hét expositiecentrum van het magisch realisme, zag daarin een mooie aanleiding om een grote tentoonstelling aan het werk van deze schilder te wijden. Want Worst schildert magisch realistisch, hij schildert barok én hij portretteert figuren – meest vrouwen en kinderen – binnen de rijke decors van zijn interieurs. Die specialiteit, deze bundeling, geeft Worst een heel eigen stijl. Ter gelegenheid van de tentoonstelling verscheen het boek A Curious Universe, een boek met artikelen over schilder, stijl en werk, maar vooral een heerlijk kijkboek. Alle op de tentoonstelling gepresenteerde werken staan erin, kijken is blijven kijken en op ieder doek steeds weer nieuws ontdekken.
Allereerst zijn praktisch alle interieurs rijk, overdadig, kasteel- en landhuisachtig; er wonen zichtbaar mensen voor wie geld niet telt, die de weelde breeduit laten hangen via overdadig gevulde boekenkasten met alle boeken in leer gebonden, golvende zware gordijnen, beschilderde wanden, brede fluweel-gevoerde meubels, perzen op de parketvloeren… ga zo maar door. En in die rijke decors bevinden zich mooie vrouwen, languit op de bank, slapend op een biljart, knielend op een kastje, ze zijn decorstuk-méé, ze hebben iets onwezenlijks, levende modellen die toch amper ademen. Worst schildert geen vrouwen met grijze haren en rimpels, zoals ook zijn interieurs gepolitoerd en schoon, en nooit afgebladderd en verstoft zijn. Die enigszins wezenloze stijl geldt ook voor zijn decor-kinderen, ze leven niet écht, behalve misschien de onschuldig ogende broertjes op het stuk The brothers, maar daarachter staat dan weer een vrouw die de jongens volkomen negeert. Weer zoiets merkwaardigs. Typerend voor het magisch realisme.
Schilder
Jan Worst (1953) werd geboren in Heerenveen. Hij studeerde aan de Academie Minerva in Groningen. Na korte tijd als tekenleraar te hebben gewerkt werd hij in 1977 autonoom kunstenaar. Na een bezoek aan de Max Beckmann-tentoonstelling in Amsterdam in 1981 gooide hij qua stijl het roer om en besloot gedurfder te gaan werken. In 1987 exposeerde hij bij Kunstlievend Genootschap Pictura in Groningen, het betekende meteen zijn doorbraak. Sinds die tijd exposeerde hij veelvuldig en maakte internationaal naam. In 1992 exposeerde Worst voor het eerst in het buitenland, in München. Daarna volgden, om een paar ‘buitenlanden’ eruit te pikken: Keulen, Milaan, New York, Bazel en Londen.
Het boek biedt een aantal verklarende teksten van de conservator van Museum More, Julia Dijkstra, de curator/verzamelaar Adrian Dannatt, kunstcriticus dr. Joke de Wolf en Sito Rozema, junior conservator bij Museum More.
Teksten plus de foto’s van de schilderijen vormen een prachtig boek. Maar ik zou zeggen, spoed u naar Gorssel en bezoek de tentoonstelling zelf. U kunt er terecht tot en met 29 oktober 2023.
Jan Worst – A Curious Universe. ISBN 9-789-462-585-607, 144 pagina’s, €29,95. Zwolle: WBOOKS 2023.