Onmogelijke opdracht voor brave privésecretaris
Bernhard en de Peróns.
In de jaren vijftig van de vorige eeuw wisten de meeste Nederlanders werkelijk van de Prins geen kwaad. De echtgenoot van Koningin Juliana kon zich, mede vanwege zijn vermeende rol als oorlogsheld, verheugen in een redelijke populariteit onder de bevolking. Zijn afschuwelijke uitspraak van het Nederlands werd hem niet echt kwalijk genomen en pas later geparodieerd toen hij omstreden was geworden.
Het ook toen al niet vlekkeloze gedrag van de prins-gemaal en diens buitenechtelijke wijdbeense activiteiten waren echter wel bekend bij premier Drees en enkele ministers. In een poging meer grip op de prins te krijgen kreeg de laatste een nieuwe particulier secretaris, Frans de Graaff (1905-1962), Voorafgaand aan een goodwillreis in 1951 van de prins naar Zuid-Amerika werd de brave De Graaff ontboden bij Drees en de minister van Buitenlandse Zaken. Hem werd te verstaan gegeven dat hij de prins diende te behoeden voor zonder voorafgaand overleg opereren in zaken die het landsbelang aangaan, voor vriendschapsbanden met personen met wie men dat beter niet doet en voor een verhouding met nóg een vrouw bezijden mevrouw Orr-Lewis. Het kon bijna niet anders of het uitvoeren van deze opdracht zou de werkverhouding met de prins onder zware druk zetten of misschien wel totaal onmogelijk maken.
Auteurs
Dr. Frans Adriaan de Graaff (1905-1952), afkomstig uit een patriciërsfamilie, was onder meer secretaris van de directie van de Heinekenbrouwerij, directeur van een andere brouwerij en secretaris van het college van curatoren van de Economische Hogeschool. Hij zou tot zijn overlijden secretaris van de prins blijven. In 1951 publiceerde hij een reisverslag over het bezoek van de prins aan Zuid-Amerika.
Arthur Umbgrove (1964) is een Nederlands schrijver en cabaretier. Toen hij na 70 jaar het archief van zijn oudoom Frans de Graaff in handen kreeg reisde hij naar Argentinië om een en ander te verifiëren en schreef vervolgens, gebaseerd op de feiten, deze roman. Frans schrijft als ik-figuur in een wat plechtstatige stijl die de benepen moraal van de jaren vijftig goed weergeeft.
Een niet onaanzienlijk deel van het verhaal gaat over de vrouwen, die in elk land aan de delegatie werden toegevoegd. In Uruguay was dat mejuffrouw Van Rijckevorsel, een frisse verschijning van rond de dertig. In Chili mejuffrouw De la Parra, jong en met een Zuid-Amerikaanse charme die, naar ik vermoedde, hun uitwerking op een man als prins Bernhard niet zouden missen. In Argentinië werd deze rol vervuld door mevrouw Ten Doesschcare. Het kan niet ontkend worden dat een gevoel van opluchting bezit van mij nam toen ik vaststelde dat zij de veertig reeds gepasseerd was en gehuwd bleek te zijn. De prins was trouwens in Buenos Aires meer geïnteresseerd in de presidentsvrouw Eva Perron (voor jeugdige musicalliefhebbers: de échte Evita), wat wederzijds bleek te zijn, enigszins tot irritatie van de president.
Beide adjudanten van de prins genoten op deze reis vooral van hoeren en snoeren. Waarom De Graaf hier weinig aan kon doen leest u in zijn openhartige verslag.
Het verhaal begint op een thriller te lijken wanneer blijkt dat Perón ernaar streeft om van Argentinië een atoommacht te maken en de prins in zijn plannen betrekt. Kan de Graaff een diplomatieke rel verhinderen?
In een tweede deel licht Umbgrove een en ander toe voor de lezer die zich afvraagt wat feit en wat fictie is. Met de kennis van nu lijkt het me voor de hand liggen dat de waarheid knap is gereconstrueerd.
Een fascinerend boek.
Arthur Umbgrove – Met de prins op reis. ISBN 978-90-214-7066-5, 371 pagina’s, € 25,99. Amsterdam: Querido 2022.