Een vrouw, een verhaal, een leven
Fragmenten uit een reizend en schrijvend leven.
De dag nadat Fleur Bourgonje op Texel aankomt om daar, in het dichtershuisje, de verhalen voor haar nieuwe boek Archipel te gaan schrijven, breekt er een storm los. De schapen worden van de dijk gehaald, de ganzen verlaten hun broedplaats, alleen meeuwen en aalscholvers blijven boven de zee cirkelen. Tegen de avond wordt de veerboot uit de vaart gehaald. Bourgonje zocht de milde afzondering van een rustig eiland waar ze haar verhaal vol herinneringen gestroomlijnd op papier kon krijgen. In plaats daarvan krijgt ze storm, een opgelegde isolatie waaruit niet te ontsnappen valt, een nachtmerrie waarin ze gedoemd lijkt voor altijd te dolen. De rust is verdwenen. Ze had op Texel haar herinneringen willen opschrijven aan de eilanden waar zij gedurende haar leven had gewoond, zodat ze met dit patchwork van eilandverhalen een eigen vasteland creëerde. Want, zo wist ze, op al die eilanden lagen haar persoonlijke ervaringen, elk eiland had haar gevormd, was in haar gekropen, had haar gemaakt tot wie ze was. De bundeling van haar eilandverhalen zou een portret opleveren: dit is Fleur Bourgonje, geboren als de dochter van een hoefsmid in het Utrechtse kerkdorp Achterveld, uitgegroeid tot een vrouw, wier karakter medegevormd was door haar vele eilandverblijven. Ze wilde de afstand tussen die eilanden op Texel slechten om zichzelf als eenheid te zien.
De reis vanuit Achterveld begint natuurlijk thuis, in het kerkdorp. Ook als klein meisje werd ze al getrokken door water, in die tijd was het ‘De Vissenkom’, het grootst denkbare waterbassin op aarde, een vijver vol ontelbare kleurloze kleine visje en enkele karpers. De Vissenkom was het doel van de moeders die met hun kinderen aan de wandel gingen en die onderling gesprekken voerden over de tijd, kort daarvoor, dat er ‘moffen’ waren voor wie ze op de vlucht sloegen. Kinderwagens vol kinderen en kostbare dingen, en dan haastig weg, naar het water, waar de mof niet kwam. Mof, het was een woord waarbij de kleine Fleur zich niets anders kon voorstellen dan dat je met de ‘mof moest rennen voor je leven’.
En zo kleurt Bourgonje haar verhalen in, zeer persoonlijk, gevoelsmatig. Of ze haar lezers nu meeneemt naar Paaseiland Rapa Nui of naar Stromboli, Murano of The Claddagh, een van de oudste vissersplaatsen in Ierland aan de monding van de Corrib, waar ze op zoek gaat naar de restanten van foto’s uit 1913. En dan komt Texel weer in beeld, steeds keert ze schrijvend terug naar Texel en naar haar geboortedorp A.
Auteur
Fleur Bourgonje (1946) vertrok na haar middelbare school naar Parijs waar ze de Parijse studentenrevolte van 1968 meemaakte. Ze vertrok in 1971 naar Zuid-Amerika. In de tien jaar dat ze daar verbleef woonde ze in verschillende landen. Ze schreef reportages en artikelen. In 1985 debuteerde ze met de roman Spoorloos, over de positie van vrouwen onder de dictatuur in Chili en Argentinië. Bourgonje schrijft poëzie, verhalen en romans. Dit is haar dertigste boek. Ze ontving de Betje Wolffprijs voor haar gehele oeuvre.
Archipel is een bijzonder boek. Fleur Bourgonje formuleert zo mooi, bijna neuriënd van taal zonder aan mooischrijverij te doen, dat ze haar lezers dwingt langzaam en met verstilde aandacht te lezen. Een boek als een delicatesse. Schitterend geschreven.
Fleur Bourgonje – Archipel. ISBN 9-789-492-241-66-5. 246 pagina’s, € 23,95. Utrecht: Uitgeverij Magonia 2024.