‘Amsterdam is nu van anderen’
Op zoek naar de schaduw van ooit.
David Blok is zevenenzeventig jaar oud als het verleden hem parten gaat spelen. Al die jaren heeft hij gewoond, gewerkt, liefgehad en gemopperd in zijn eigen stad Amsterdam. Hij is verwekt op Dolle Dinsdag, 5 september 1944 en een maand na de bevrijding geboren. Wel en geen oorlogskind voelt hij zich. Vlak voor haar dood heeft zijn Joodse moeder hem na vijfenzestig jaar de werkelijke geschiedenis van zijn vader verteld. Sinds die tijd duikt David het verleden in, op zoek naar de verhalen achter die waarheid. Hoe stierf zijn vader? Is hij zelf nu wel of niet joods als hij het geloof niet praktiseert? Hij kijkt terug naar zijn studententijd, haalt herinneringen op aan zijn vriend Arend met wie hij een trektocht door de bergen van Noorwegen ondernam. En waar hij ook loopt in de stad wordt hij geconfronteerd met de oorlog. Zijn kleindochter Pat krijgt alle verhalen te horen, de geschiedenis van de weggevoerde Joden wil hij haar niet onthouden.
Zijn vriendin Marthe moet ook mee aan de wandel. Zij is expert in de geschiedenis van de stad, maar David doceert onvermoeibaar door. Hij klaagt dat hij zijn eigen stad niet meer kent. Er zijn te veel expats, te veel toeristen, de stad lijkt wel een pretpark voor passanten. En geen van die mensen – en dáárin ligt Davids klacht – kent de geschiedenis van de stad. Amsterdam is geen pretpark, Amsterdam is een schuldige stad van waaruit 75.000 Joodse inwoners zijn afgevoerd en vermoord. David beleeft zijn stad anders. Hij is als weter zwaar in de minderheid en daarmee is Amsterdam de stad van anderen geworden. Anderen, die geen weet hebben van de tranen van zijn stad.
Als plotseling – na jaren van stilte – de post hem een brief van Arend bezorgt die David graag wil ontmoeten komen nog meer herinneringen boven. David vraagt zich af of hij op Arends verzoek in moet gaan. Na zijn scheiding was hij veel vrienden kwijtgeraakt, zelfs Arend had partij gekozen voor zijn ex. Vijfentwintig jaar vriendschap bij het grofvuil. En zou hij die vriendschap nu moeten gaan restaureren? David tobt en piekert en neemt tenslotte contact op. De ontmoeting leidt tot een onverwachte beslissing: de oude vrienden gaan nog één keer samen de bergen in.
Auteur
Dr. Leo Pauw (1953) woont sinds 2022 in Frankrijk. Hij werkte jaren als pedagoog in het onderwijs en publiceerde verschillende boeken over de maatschappelijke opvoeding van de jeugd. Daarnaast schreef hij columns en twee boeken met korte verhalen over het leven op het platteland in Frankrijk: in 2015 verscheen Verstilde tijd en in 2016 Smeltende sneeuw. In 2021 verscheen zijn roman Riverside Drive.
De thema’s van dit boek: vriendschap en het gewicht van het verleden, en dat laatste speciaal geënt op Amsterdam als schuldige stad, zijn boeiend. Maar hoofdpersoon David is een onverbeterlijke mopperaar, die er bovendien behagen in schept over alles in ‘zijn’ stad tekst en uitleg te geven. In het boek is hij een voormalig journalist, het jasje van de betweterige eeuwige schoolmeester past hem beter. Dat maakt hem voor de lezer minder sympathiek als de auteur wellicht gewenst had.
Een goed geschreven maar nogal knorrig boek.
Leo Pauw – De tranen van de stad. ISBN 9-789-083-420-103. 238 pagina’s, € 24,99. Groningen: Nobelman Uitgeverij 2024.