Poolse verhalen
Vijf cijfers om nooit te vergeten.
Ze hadden niet eens een eigen kantoor, de man van het reisbureau en Kale. Ze huurden samen een minuscule ruimte bij het station. Zijn bedrijf heette Reisbureau, dat van Kale – die inderdaad kaal was – heette Tattoos. Als Kale weg was, gaf hij diens klanten informatie. Zo ook toen er een man verscheen die een tattoo wilde, of liever gezegd een tattoo wilde laten weghalen, op zijn onderarm. Hij liet hem zien. Vijf cijfers waren het. En hij legde uit: ‘Toen mijn vrouw nog leefde, kon ik het niet laten doen. Zij zei dat we het niet mochten vergeten. Maar ziet u, zonder kan ik het me ook heel best herinneren. Ik zou voor Petrus willen staan zoals God me geschapen heeft, en niet zoals Heinrich Himmler me geschapen heeft.’ De man van het reisbureau begreep het en vroeg de klant terug te komen als Kale er weer was. ‘Wat? vraagt Kale. ‘Kon hij het telefoonnummer van z’n wijffie niet onthouden?’ Hij heeft geen notie van de betekenis van vijf cijfers op een onderarm. De klant komt niet terug. De vervreemding tussen de twee mannen groeit. Niet lang erna gaan de twee bedrijfjes failliet.
Dit is kort samengevat de inhoud van het eerste van de zes verhalen van de bundel van Maciej Mitkowski. Zes verhalen die gemeen hebben dat ze vaak treurig en soms raadselachtig zijn, vervreemding opwekken, onbehagen ook, zeker als ze teruggaan op het thema Joods-zijn en holocaust. Toch zijn niet alle verhalen zwart, want humor, spot en Mitkowski’s (eigen?) midlifecrisis zorgen voor Kafkaëske discussies die de lezer bij de kraag vatten.
Mitkowski heeft een bijzondere manier van schrijven. Heel indrukwekkend.
Elk verhaal is als een blok steen. Mitkowski hanteert de beitel om dat blok laagje voor laagje af te pellen, wikkend en wegend hoe en waar, opdat hij tenslotte op het eind een schitterend beeldhouwwerk heeft. De lezer ziet hem lezend werken en ontdekt gaandeweg waar de schrijver heen wil. Tenslotte, op het eind, zorgt Mitkowski toch steeds voor een verrassing, een onverwachte wending om het geheel te vervolmaken. Wat een vakmanschap!
Auteur
Maciej Mitkowski (1980) is geboren in Polen. Hij is psycholoog, schrijver, vertaler, universitair docent en recensent. Hij debuteerde in 2014 met de verhalenbundel Whist enheeft inmiddels drie verhalenbundels en een roman op zijn naam staan. De zes verhalen uit deze eerste vertaling van zijn werk komen uit de drie verhalenbundels. (In de serie OOST! verschijnt werk van nog niet eerder in Nederlandse vertaling gepubliceerd werk van Oost- en Midden-Europese schrijvers.)
Elk verhaal werkt naar een climax, een hoogte- of dieptepunt toe. In een interview zei de schrijver: ‘Een verhaal is iets dat meer is toegesneden op de menselijke maat: je denkt er een maand over na, schrijft het in een week en leest het in twintig minuten Het is toegankelijker, maar ook eerlijker (dan een roman), omdat het slechts een fragment laat zien.’ De schrijver heeft gelijk, maar met het verrassende werk dat hij schrijft, staan er zes fraaie beeldhouwwerkjes die je met genoegen keer op keer zal bekijken en herlezen. Dat zijn vele keren twintig minuten.
Zes gelaagde Poolse verhalen. Een grote verrassing, deze schrijver, echt iets voor fijnproevers van de taal.
Maciej Mitkowski – De tatoeage. Vertaald uit het Pools uit de bundels Whist, Nie-fikcja, Drugie spotkanie en Trzeci dzień świqt door Charlotte van RoodenISBN 9-789-061-43510-5, 85 pagina’s, € 18,50. Amsterdam: Pegasus Uitgeverij 2024.