De autobiografie
De menselijke paus Franciscus.
Franciscus is de eerste paus die zijn autobiografie schrijft, wat heel bijzonder is. Het openhartige boek gaat niet alleen over zijn tijd als paus, maar ook over zijn jeugd, zijn opleiding en carrière binnen de rooms katholieke kerk. We leren de paus kennen als mens, want hij schrijft over zijn familie, zijn sport, zijn ziektes en zelfs zijn verliefdheden worden genoemd. Ook zijn studie krijgt aandacht. Aanvankelijk studeerde hij voor chemisch technicus. Toen hij die studie had afgerond moest hij kiezen: universiteit of seminarie, hij koos voor het laatste. Hij volgde de opleiding tot priester bij de Jezuïeten en werd op 19 december 1960 werd hij tot priester gewijd.
Auteurs
Paus Franciscus schreef zijn autobiografie samen met de uitgever Carlo Musso. De paus werd als Jorge Mario Bergoglio in 1936 in Buenos Aires geboren. Sinds 13 maart 2013 is hij paus.
Tijdens zijn studie voor chemicus, op 21 september 1953, had hij een bijzondere ervaring. Ineens overviel hem de gedachte dat hij priester moest worden. Hij omschrijft de ervaring met de woorden: het leek of ik van mijn paard was gevallen. Op 21 september wordt herdacht dat Mattheus de tollenaar zich bekeerde. Op een schilderij van Caravaggio is de roeping van Mattheus afgebeeld. Jorge Bergoglio ging daar vaak heen om te bidden.
Over de periode van zijn priesterwijding tot de pauskeuze is geen chronologisch verslag te lezen. Het conclaaf waar Jorge Bergoglio tot paus werd gekozen wordt uitvoerig beschreven. Dat hij paus zou kunnen worden achtte hij uitgesloten. Hij had zijn terugreis naar Argentinië al geboekt. Wel maakte hij indruk met een speech. Ook werd er al bij de eerste stemmingen op hem gestemd. Bij de vierde stemming kreeg hij 69 stemmen, acht te weinig. Bij de volgende stemming was het aantal voldoende en was hij tot paus verkozen. Vanwege zijn belangstelling voor de armen koos hij voor de naam Franciscus naar Franciscus van Assisi. Direct al koos hij voor soberheid. Dat kwam tot uiting in zijn kleding en zijn huisvesting.
Over zijn functioneren als paus en de Vaticaanse perikelen staat niet zo veel in de autobiografie. Hij spreek zich wel openlijk uit over politieke kwesties. Zo waarschuwt hij voor het ontstaan van het populisme. Meestal gaat het om angst voor het anders zijn. Populistische donderpreken vormen het begin van dictaturen en oorlogen. Op meerdere plaatsen in het boek wijst hij op de waanzin van oorlogen. Oorlog ontwricht alles. Hij bidt regelmatig voor vrede. We mogen niet opgeven, we moeten zaden van verzoening blijven uitstrooien. We mogen niet toegeven aan oorlogsretoriek of oorlogspsychose. Andere onderwerpen waar hij zich over uitspreekt zijn migratie en vluchtelingen, de klimaatcrisis, racisme, sociale rechtvaardigheid, de positie van vrouwen en seksueel misbruik. Ook zeer actuele gevaren worden door hem benoemd: AI en alogoritmen.
De maatschappelijke betrokkenheid van de paus blijkt ook uit de bestemmingen van zijn pausbezoeken. In het boek staat een foto waarop te zien is dat hij een krans legt bij het Atomic Bomb Hypocenter in Nagasaki. Een andere foto laat hem zien in het concentratiekamp Auschwitz-Berkenau. In Irak bezocht hij de verwoeste stad Mosoel. Het raakte hem diep: het voelde als een vuistslag. In Jeruzalem stopte hij een papier met daarop zijn gebed in de kieren van de Klaagmuur. In België spreekt hij langdurig met de slachtoffers van seksueel misbruik door priesters.
Paus Franciscus spreekt ook heel openhartig over zijn geloof. Zijn vele uitspraken over kenmerken van het geloof worden vaak vergezeld van daarbij passende Bijbelspreuken. De zonde wordt vaak genoemd, maar tegelijkertijd wijst hij op de barmhartigheid van God. God is altijd groter dan de zonde. Hij voelt zichzelf ook een zondaar, maar hij beseft: God heeft met barmhartigheid naar mij gekeken en heeft me vergeven. In de laatste hoofdstukken spreekt paus Franciscus uitvoerig over de hoop . Wij mogen er zeker van zijn dat God voor altijd en eeuwig van ons houdt en ons nooit alleen zal laten.
Een indrukwekkend boek over een heel menselijke paus.
Paus Franciscus en Carlo Musso – Hoop. Vertaald uit het Italiaans (Spera) door Annemiek van Gondel en anderen. ISBN 978-90-263-7081-6, 379 pagina’s, € 24,99. Amsterdam: Ambo | Anthos 2025.