Tim Parks – Italië op het spoor. Een hilarisch portret van een land in beweging. Vertaald uit het Engels (Italian Ways. On and Off the Rails from Milan to Palermo) door Corine Kisling. ISBN 978-90-295-8796-9, 308 pagina’s, € 19,95. Utrecht / Amsterdam / Antwerpen: De Arbeiderspers 2012.
Uitgebreide kennismaking met het reizen per trein in Italië.
In de zomer van 1974 bezocht Tim Parks Italië voor het eerst, met de trein. Inmiddels woont hij meer dan dertig jaar in Noord-Italië, waar hij docent is aan de universiteit van Milaan. Hij pendelde jarenlang, zoals veel Italianen met hem, enkele dagen in de week met de trein tussen zijn woonplaats Verona en zijn werk. Zo werd hij een ervaringsdeskundige op het gebied van de bijzonder complexe en bureaucratische Italiaanse spoorwegen, één van de grootste werkgevers van het land. Parks doet er letterlijk een boekje, zeg maar een dik boek, over open. (In datzelfde jaar reisde ik zelf op en neer van Amsterdam naar Messina, alles keurig gereserveerd. Dat nam niet weg dat ik in Italië mijn zitplaats om ombegrijpelijke redenen kwijtraakte en moest staan of zitten op de vloer bij de stinkende treintoiletten. Sindsdien ben ik nog vaak in Italië geweest, maar heb ik me nooit meer aan de trein gewaagd.)
Het boek bestaat uit drie delen. Het eerste deel gaat over het pendelen tussen Verona en Milaan tot het systeem rigoureus veranderde met de invoering van de hogesnelheidstreinen, wat behandeld wordt in deel twee. In het laatste deel beschrijft de auteur een treinreis die hij in de zomer van 2012 naar Palermo en enkele andere uiteinden van het land, zoals Taranto, Brindisi, Lecce en Otranto.
Het eerste deel is verreweg het beste. Lees en huiver over de verschillende soorten treinen en kaartjes. Dacht u dat je met een kaartje voor een dure sneltrein gebruik mag maken van een goedkope boemel? Nee dus. En is uw kaartje wel correct afgestempeld? Waarom zal men het gemakkelijk doen als het moeilijk kan?
Maar het conflict in deel twee met de capotreno, een soort hoofdconducteur, die geen genoegen neemt met het tonen van een pdf-bestand van het online gekochte treinkaartje slaat allees. Hilarisch.
Soms, vooral in deel drie, vraag je je af of Parks een masochist is. Je urenlang laten vervoeren in benauwde en vaak overjarige treinwagens, waar de lucht nog verder wordt bedorven nadat een hoogbejaarde de broek heeft volgescheten en dan nog lyrisch blijven over het treinwezen. Ik doe hem dat niet na en ik ben het eerlijk gezegd niet van plan.
Mijns inziens hadden vooral de laatste twee delen flink kunnen worden ingekort, dat zou de leesbaarheid ten goede komen. Overigens is er met de vertaling in het Nederlands niets mis, maar het boek wordt soms behoorlijk langdradig, onder andere door de lofzang op het spoor in tegenstelling tot de auto. De auteur valt in het zwaard van zijn eigen politieke correctheid als hij erover klaagt dat de Italiaanse spoorwegen meer vrouwen in dienst hebben dan niet-blanke Italianen. Is niet zo’n 50% van de Italiaanse bevolking vrouw?
Ik heb het boek wel uitgelezen, want anders zou ik toch te veel typeringen van de Italianen en het Italiaanse spoorwezen missen. Maar ik moest het lezen wel regelmatig pauzeren om de aandacht niet te verliezen.
Prachtige observaties van de Italianen en hun treinen.