Jan Brokken – Blok, de boekhandelaar van mijn vader. ISBN 978-90-450-250-8, 111 pagina’s, € 12,50. Amsterdam: Koninklijke Boekverkopersbond / Atlas Contact 2012.
Portret van een boekverkoper en verzetsheld.
Evenals in zijn recente bestseller De Vergelding (zie http://bit.ly/1azwQiz) blijft Jan Brokken, die het grootste deel in zijn jeugd in het dorp Rhoon (vlakbij Rotterdam-Charlois) woonde, in dit boekje dicht bij huis.
Hij schetst leven en werk van de vermaarde Charloisse gereformeerde boekhandelaar Huibrecht Willem Blok (1910-1995), een man die hij persoonlijk heeft gekend, want ‘hij was de boekhandelaar van mijn vader’, een Nederlands hervormde predikant.
Blok was een selfmade man, die in zijn Oom Wim, een boekandelaar in De Lier, zijn grote voorbeeld zag. De jonge Huib moest op zijn vijftiende gaan werken als magazijnknecht bij boekhandel Donner. Hij ontwikkelde zich ‘op de huishoudschool van het gezond verstand’ en bij de christelijke jongelingsvereniging. Op 23-jarige leeftijd begon hij zijn eerste eigen boek-en kantoorboekhandel. In 1936 dreigde hij kopje onder te gaan, maar werd gered door de andere boekhandelaren van Rotterdam-Zuid, waarvoor hij hen zijn hele leven dankbaar bleef. In 1938 betrok bij het pand aan de Boergoense Straat, waar Boekhandel H.W. Blok ruim 40 jaar een begrip zou zijn.
Rasverteller Brokken beschrijft de oorlogsjaren, waarin Blok als ‘Bol’ een belangrijke rol in het verzet speelde. Hij werd opgepakt en belandde uiteindelijk in Dachau, waar hij op de been bleef met het schetsen van de nieuwe winkelpui als hij na de oorlog zijn zaak zou verbouwen. Die verbouwing vond in 1954 plaats. Blok had inmiddels zijn vrouw verloren bij een ernstig auto-ongeluk, waar hij zelf ook niet zonder kleerscheuren vanaf kwam. Blok hertrouwde en verhuisde met zijn gezin naar Poortugaal, het tweelingdorp van Rhoon. Zo kon hij maandag op weg naar huis de door Brokkens vader bestelde boeken persoonlijk afleveren. Ook de verhouding van Blok met zijn personeel, waarvan onder andere Clemens Hoevenaars ‘de Viezerik’ (later eigenaar van de befaamde Boekhandel Blokker in Heemstede) deel uitmaakte. In de jaren zestig lagen boeken als Ik Jan Cremer onder de toonbank en de gereformeerde winkeldames verschoten van kleur als iemand er naar vroeg. Blok las zelf wel dergelijke boeken, want hij stemde zijn ‘oordeel op de verkoopcijfers af’. Hij vond dat die ‘gereformeerde jongens’ als Wolkers wel konden schrijven. Blok speelde ook een belangrijke rol als voorzitter van de Nederlandse Boekverkopersbond. Politiek en kerkelijk zette hij zich fel af tegen de Zuidafrikaanse apartheid. Toen Charlois als wijk achteruit ging verkocht Blok zijn winkel in de Boergoensestraat, enkele jaren later deed hij ook zijn winkel en uitgeverij in Rotterdam Centrum van de hand. Kort daarna begon hij te dementeren.
Jan Brokken heeft een juweeltje geschreven. Omdat hij deze markante man zelf heeft gekend krijgt het boekje een extra dimensie. Ik mis wel een goede afbeelding van Huib Blok.
Persoonlijke noot.
Voor mij was dit boekje een feest der herkenning. Ik woonde op de Boergoense Vliet en mijn tante was bevriend met Bloks zusters Dick en Adri. De laatste was een bekende beeldhouwster en zij maakte van mij als kind het prachtige kopje dat nu nog mijn huiskamer opsiert. Boekhandel Blok was dé boekhandel van Charlois en ik was er dan ook trots op dat ‘mijnheer Blok’ mij in de jaren zestig een aantal keren als vakantiehulp aannam voor een tientje in de week (hij was inderdaad zuinig). Ik moest dan boeken inpakken en bezorgen en herinner mij de door Brokken genoemde dames Quist en De Gelder heel goed, evenals de heer Kraak. Blok was een imposante man, hij hinkte en ik meen me te herinneren dat hij op twee verschillende schoenen liep. Hij dacht dat ik P.G. Woodhouse wel leuk zou vinden en verkocht naderhand de hele serie aan me. Ook wees hij mij op Somerset Maugham en leverde hij me een paar jaar lang elke twee maanden twee deeltjes van de Sesam Wereldgeschiedenis, die ik prompt had uitgelezen als de volgende delen er aan kwamen. Hij was een trotse vader en iedereen die wist van zijn persoonlijke drama gunde hem dat graag. Ik keek tegen hem op, het was een imposante en soms strenge man, maar hij was ook een beetje mijn idool en hij heeft er zeker toe bijgedragen dat ik een boekenliefhebber werd.
Ook is het leuk te lezen dat de wat jongere Brokken en ik een aantal jaren samen op dezelfde middelbare school hebben gezeten.
Dit boek is tevens op woensdag 6 november 2013 uitgebreid besproken in het programma Puur Cultuur op MeerRadio. Het geluidsfragment staat hieronder.