Nadine Ahr – De belofte. Een waargebeurd verhaal over liefde en dementie. Vertaald uit het Duits (Das Versprechen) door Gerda Meijerink. ISBN 978-90-214-5487-0, 237 pagina’s, € 19,99. Amsterdam: Querido 2014.
Het verhaal van de grote liefde en de dementie van de oma van de auteur.
Edwin, een jonge Duitse soldaat, komt na de oorlog terug naar huis. Hij gaat niet naar zijn geboortedorp, maar naar familie, meer in het westen. Daar ontmoet hij Ria. Maar ondanks dat ze verliefd zijn, kunnen ze niet samen verder omdat Edwin zich, voor de oorlog al, gebonden heeft aan een meisje uit zijn dorp.
Edwin trouwt met het desbetreffende meisje. Ria trouwt met een ander. Het zijn twee ongelukkige huwelijken. Ze blijven hun liefde trouw. Als ze elkaar na tientallen jaren weer tegenkomen is Ria weduwe en Edwin gescheiden. Ze besluiten nooit meer bij elkaar weg te gaan, beloven elkaar dat ook plechtig en zijn bijzonder gelukkig samen.
Maar dan wordt Ria dement. Ze lijdt aan hallucinaties, ziet Edwin aan voor haar eerste man die haar mishandelde, is bang voor hem, schreeuwt, beschuldigt hem van diefstal, van overspel.
Edwin verzorgt haar liefdevol, verpleegt haar tot het niet langer kan. Maar ze hebben jaren geleden plechtig beloofd elkaar nooit meer in de steek te laten, die belofte wil hij per se houden. Als Ria moet worden opgenomen, verhuist hij mee. Hij lijdt met haar mee totdat hij breekt en besluit te verhuizen. Hij wil ‘zijn Ria, zijn eigen meisje’ liever in zijn herinnering houden zoals ze was toen ze gelukkig waren. Hij besluit uit louter liefde Ria nooit meer te zien.
Het verhaal van Edwin en Ria wordt verteld door de kleindochter van Ria. Nadine Ahr is als kind jaren lang opgevangen door oma en opa. En opa mag dan haar echte opa niet zijn, voor haar is hij dat wel. Ze houdt van Edwin met heel haar hart en Edwin ziet in Nadine de kleindochter die hij vertrouwen kan als (oma) Ria gaat dementeren.
Nu er steeds meer mensen ouder worden, komen er ook steeds meer dementerenden. En daarmee komt dementie ook vaker in boeken voor. Zeker als die, zoals hier ook het geval is, een waargebeurd verhaal vertellen.
Dementie is een tragische ziekte. Mensen verliezen hun intelligentie, hun persoonlijkheid, hun karaktertrekken en hun geheugen. In de loop der jaren – de kwaal heeft na ongeveer zeven jaar een dodelijke afloop – worden ze geestelijk en lichamelijk steeds afhankelijker.
Wie zoiets ziet gebeuren met een geliefde, een ouder of een goede vriend of vriendin lijdt mee. De dementerende weet aanvankelijk wat er mis is, – een verdrietig proces van afscheid nemen – maar realiseert zich later steeds minder hoe zeer hij of zij achteruitgaat.
Nadine Ahr (Hannover, 1982) studeerde geschiedenis en communicatiewetenschap. Zij ontving het Stipendium voor talentvolle journalisten van de Süddeutsche Zeitung en werkt voor Die Zeit. Voor de voorpublicatie van dit boek ontving zij verschillende prijzen, waaronder de Deutsche Reporterpreis 2013 voor de beste reportage.
Het is aangrijpend dat Opa Edwin die levenslang aan ‘zijn meisje’ heeft gedacht en die zo verheugd was dat hij zijn eerste liefde alsnog kon trouwen, te maken krijgt met een ‘echtbreker’ waarvan hij nooit had kunnen dromen. Ria’s geest wordt in beslag genomen door dr. Alzheimer, en wel zozeer dat er voor hem, haar eerste liefde, geen plaats meer is.
Nadine Ahr staat als schrijfster weliswaar aan de zijlijn, maar is als kleindochter nauw betrokken bij het leed dat de twee overkomt.
Het boek is uitstekend vertaald en leest ‘als een trein’, al doet deze opmerking bij een verhaal over langzame levens wellicht wat merkwaardig aan. Wie leest leeft mee, zozeer, dat hij/zij achter elkaar door wil lezen. Soms heb je wel even pauze nodig, om wat meeleven weg te slikken.
Een ontroerend aangrijpend boek over een vreselijk liefdesdrama.